tryb podległy

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Jak/1823
• Mucz/1825
• Kor/1961

Drugi tryb łączącym zwany (można by go nazwać podległym;) jest ten, przez który mówiący obwieszcza, że czyn lub okoliczność jaka może lub mogła być w tej lub owej rzeczy albo osobie. Tym sposobem w Słowa wrzuca się niepewność bycia; przez co zawarta w niém okoliczność niejako osłabia się i dzieli: w części bowiem należy do sądu o rzeczy lub osobie jakiej; że nie utrzymuje z pewnością jestli co lub nie; w części należy do innej jakiej okoliczności, która niepewności takowej staje się przyczyną, i trzyma niejako Słowo w podległości. Widzimy tu, że Słowo w trybie łączącym, nie może zostawać samo, ale zawsze w związku podległości z inną okolicznością rzeczywistą, czyli ze Słowem trybu oznajmującego.

Tryb łączący lub podległy osobnych odmian nie ma; ale bierze czasy trybu oznajmującego, do których przyłączając Spójniki że, gdy, kiedy, choć, chociaż, lubo, jeśli, jeżeli, czy, by, aby, ażeby, żeby, byle; wyraża wszystkie czasy swoje, jako to: teraźniejszy, przeszły, zaprzeszły, przyszły, przyszły niepewny, przeszło-przyszły, i zaprzeszło-przyszły, tak dokonane jako niedokonane.

Drugi tryb łączący albo podległym zwany, dlatego, że zawisł od innego słowa w trybie oznajmującym położonego, nadaje słowu niepewność. Nie obwieszcza on nigdy, że się coś działo, dzieje, lub dziać będzie; ale tylko oznacza czynność, która jest célem innéj czynności, przez słowo, od którego on zależy, wyrażonéj, np. proszę cię, abyś mi dał.