terminów gramatycznych online
tryb łączący
Język: polski
Cytaty
Trybów jest 5: Oznaymujący, Rozkazujący, Życzący, Łączący i Bezokoliczny.
Trybów jest w polskim języku 4:
1wszy: Bezokoliczny (Infinitivus), [...].
4ty: [tryb] Łączący (Conjunctivus), przedstawia on czynność w sposobie łączącym, np. znałbym , znałbym był i t. d.
TRYB ŁĄCZĄCY (MODUS CONJUNCTIVUS).
Czas przeszły, forma niełamana.
znałbym, znałabym, znałobym [...].
Łączący, Conjunctivus.
Inszych trybów osobnych nié ma, jakié są: łączący, życzący, dopusczający, możny, ale té myśléniá sposoby, omáwiáją się przez tryb oznájmujący lub rozkazujący, np. niech mám, miéj, niech má i t. d. gdybym był, gdybym dáł, abym dáł.
Łączący tryb Słów, 73.
[Verborum Modi] C[o]njunctivus. [Słow tryby] Łączący.
Drugi tryb łączącym zwany (można by go nazwać podległym;) jest ten, przez który mówiący obwieszcza, że czyn lub okoliczność jaka może lub mogła być w tej lub owej rzeczy albo osobie. Tym sposobem w Słowa wrzuca się niepewność bycia; przez co zawarta w niém okoliczność niejako osłabia się i dzieli: w części bowiem należy do sądu o rzeczy lub osobie jakiej; że nie utrzymuje z pewnością jestli co lub nie; w części należy do innej jakiej okoliczności, która niepewności takowej staje się przyczyną, i trzyma niejako Słowo w podległości. Widzimy tu, że Słowo w trybie łączącym, nie może zostawać samo, ale zawsze w związku podległości z inną okolicznością rzeczywistą, czyli ze Słowem trybu oznajmującego.
Tryb łączący lub podległy osobnych odmian nie ma; ale bierze czasy trybu oznajmującego, do których przyłączając Spójniki że, gdy, kiedy, choć, chociaż, lubo, jeśli, jeżeli, czy, by, aby, ażeby, żeby, byle; wyraża wszystkie czasy swoje, jako to: teraźniejszy, przeszły, zaprzeszły, przyszły, przyszły niepewny, przeszło-przyszły, i zaprzeszło-przyszły, tak dokonane jako niedokonane.
Drugi tryb łączący albo podległym zwany, dlatego, że zawisł od innego słowa w trybie oznajmującym położonego, nadaje słowu niepewność. Nie obwieszcza on nigdy, że się coś działo, dzieje, lub dziać będzie; ale tylko oznacza czynność, która jest célem innéj czynności, przez słowo, od którego on zależy, wyrażonéj, np. proszę cię, abyś mi dał.
Ponieważ spójnik by, i z niego złożone, mają tę własność, że się tylko z czasem przeszłym kłaść mogą; wypada stąd, że tryb łączący, może mieć tylko czas przeszły, który według natury użytego słowa, będzie niedokonanym lub dokonanym […].
TRYB ŁĄCZĄCY Znaczy twierdzenie zależące jeszcze od innego słowa połączonego jakim spojnikiem: np. chciałeś bym był znany i t. d. Wyraża on się zwyczajnie przez Czas przeszły słów niedokonanych i dokonanych, nie mniej i Zaprzeszły, ale nie w słowie Być. Tryb ten nie czasuje się z Pytaniem.
TRYB ŁĄCZĄCY (Tryb Trzeci). [...] Żebym znał [....] abym robił [...] ażebym uczył,a, o.
Spojniki rządzą Trybami. Jаkо-to Łączącym: żeby, iżby, aby, ażeby, i t. d. obaczyć (str. 42). Życzącym: oby, bodajby, bogdajby, i t. d. obaczyć (str. 43).
Uważałem nadto, iż prócz czterech Trybów dotąd wyrażanych, Bezokolicznego, Oznajmującego, Rozkazującego i Łączącego, są jeszcze w mowie naszej, Warunkowy i Życzący, a co dowiodłem w Przypiskach.
Tryb łączący tak się nazywa, że się zazwyczaj łączy ze spójnikami if, jeżeli, though, chociaż, unless, chyba że, ale się wtenczas tylko używa, kiedy chcemy wyrazić jaką wątpliwość. If it rain, Jeżely będzie padać deszcz, if he be killed, we shall perish, jeżeli on będzie zabity, my zginiemy. [...]
TRYB ŁĄCZĄCY. Czas teraźniejszy. If I, thou, he have. If we, you, they have. Czas przeszły. If I, thou, he had. If we, you, they had. Można także formować tryb łączący tym sposobem: that I may have, i t. d. abym miał, i t. d. that I might have, i t. d. abym był miał.
Tryb jest to pewna odmiana słów, stósująca się do pewnych okoliczności, z jakiemi sąd czyli zdanie o rzeczach jest połączone. [...] Mamy ich [...] pięć: bezokoliczny, oznajmujący, warunkowy, łączący i rozkazujący.
Tryb łączący oznacza sąd, czyli zdanie o rzeczy, połączone z pewnemi okolicznościami, czyli warunkami innego sądu, czyli zdania, bez którego myśl nie może być nigdy zupełna, ani zrozumiała, np. żebym się był pilnie uczył, tobym był otrzymał promocją do wyższéj klasy.
Tryb [...] łączący w języku naszym, krótko mówiąc, ma takie samo zakończenie, jak tryb oznajmujący czas przeszły; jedyną jego cechą przydatkową jest spójnik: by [...] sam, lub połączony z innemu wyrazami.
Przysłówek ma z tego powodu swe nazwisko, że wiele spójników rządzi w wielu językach trybem łączącym, że nareszcie zaimka osobistego przy każdej osobie czasownika się domyślamy.
[...] Prof. Bopp w swojéj Porównáwczéj Gramatyce języków jafeckiéj rodziny zestáwiá końcówkę ji, j słowiańskiego trybu rozkazującego ze znamieniem sanskryckiego trybu mogącego (potentialis) i greckiego trybu życzącego (optativus) i łączącego (conjunctivus), którym jest samogłoska i, która według wszelkiego prawdopodobieństwa jest ostatnią cząstką sanskryckiej końcówki hi, a zatym zostaje z nią w etymologicznym związku [...].
O trybach (modi). Wyráz tryb, z niemieckiego ,,treiben,“ już od niepamiętnych czasów nabył w języku naszym práw obywatelstwa. Znaczenie jego opisuje Słownik Wileński Orgelbranda z r. 1857 za Lindem, jak następuje na str. 1723 łám 2gi. [...] 2. W gramatyce znaczy sposób, odcień sądu, wyrażany końcowemi odmianami słów, lub dodanemi do nich wyrazami: tryb oznajmujący, gdy mówiemy tylko, że coś było, jest lub będzie [...]. Tryb rozkazujący, gdy wymágámy po kim, aby co uczynił, po czym, aby się stało wedle naszéj chęci np. [...]. Tryb bezokoliczny, gdy oznaczámy bytność, czynność sposobem oderwanym bez względu na żádne okoliczności [...]. Tryb życzący, warunkowy, łączący w języku naszym nie mają włásnych ksztáłtów w zakończeniu słów, lecz urábiają się z oznajmującego przez dodanie właściwych wyrazów oznaczających warunek, łączenie lub życzenie [...].
Tryb łączący (modus conjunctivus) jak w sanskrycie tak i w polskim języku nie jistnieje wcale i nie ma téż w polskim języku spójników, któreby po sobie wymágały formy trybu łączącego, jak to bywá w łacinie i greczyznie. — Sanskryt zastępuje tryb łączący pospolicie formami trybu mogącego (potentialis), polszczyzna zaś formami trybu już oznajmującego już życzącego.
4-ty Trybem podrzędnym nazywamy, bo właściwie mówiąc tylko trzy powyżéj wymienione mamy z odmienną dla każdego końcówką, a ten czwarty któremu trojakie nazwy nadają ze względu na odcienia, jakie w nim myślą uchwycić możemy, jest po prostu trybem oznajmującym z dodanym do niego przyrostkiem by; najsłuszniej więc nazwać go wypada trybem łączącym, dlatego, że słowo łączy się z przyrostkiem by i przynajmniéj jakokolwiek od trzech odróżnia się trybów.
Tryb łączący oznacza niepewność czynności podmiotu, kiedy ją uważamy tylko, jaką cudzą chęć, myśl, życzenie; nazywa się łączącym dla tego, iż słowa w nim położone tylko przez połączenie ich ze słowami trybu oznajmującego czynią myśl zupełną. Tryb łączący urabia się z czasu przeszłego, dodając przed słowem spójniki: by, aby, iżby, żeby, ażeby.
Conjunctiv Łączący, Tryb Ł–.
Conjunctiv Łączący, Tryb Ł-.
Łączący, albo Tryb Łączący Conjunctiv. [Łącz.].
Łączący, albo Tryb Łączący Conjunctiv. [Łącz.].
Łączący, albo Tryb Łączący Conjunctiv. [Łącz.].
„Gdybym pisał" jest tryb łączący (modo subjunctivo), który się używa kiedy zdanie jest zawisłe od drugiego.
Tryb łączący (modo subjunctivo) ma w języku portugalskim trzy czasy: teraźniejszy (presente), przeszły (pretérito) i przyszły (futuro).
W każdej odmianie mamy pięć trybów— modos:
Indicativo — oznajmiający, który wyraża czynność pewną, rzeczywistą: estudo (uczę się). [...]
Subjunctivo lub conjunctivo — [tryb] łączący, wyrażamy nim rzecz wątpliwą, czynność możliwą, zawisłą od drugiej; używa się go, gdy zdanie jest zawisłe od innego zdania: Si estudasse (gdybym się uczył).
Tryb łączący (Modo sujunctivo)
Czas teraźniejszy (Presente) [...].
★Tryb (modus) oznacza stosunek czynności do rzeczywistości i woli mówiącego: a) ★orzekający (oznajmujący, indicativus).b) ★przypuszczający (łączący, coniunctivus).
Łączący tryb, p. czasowniki II 3.
Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego [...].
Coniugatio — czasowanie [...], modus indicativus — tryb, sposób oznajmujący, indykatyw (t. 1, przyp., s. 171), coniunctivus — łączący, imperativus — rozkazujący, imperatyw (t. 1, przyp., s. 171), infinitivus — bezokoliczny, infinityw (t. 1, przyp., s. 170-171) [...].
Wszystkie działy szeroko rozbudowane posiada jednak dopiero gramatyka J. Muczkowskiego [...].
Casus — spadek, verbum reflexivum — zwrotne, modus coniunctivus — podległy, łączący.