Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

głoska cechowa

Hasło w cytatach: cechowa, cechowa głoska, céchowa głoska, céchowá głoska
Język: polski
Dział: Fonetyka (współcześnie)
  • Czasowanie: Bor/1830
  • Część III. O przymiotniku. O słowie i imiesłowie: Jak/1823
  • Forma Czasowania Prosta Ogólna.: Prz/1792
  • IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
  • O ośmiu częściach mowy: DwBg/1813
  • Zbiór abecadłowy rzeczy: DwBg/1813

Cytaty

Słowa kończące się na przyciśnięte ω czynią 6 społek rozróżnianych przez cechowe głoski w czasach terażnieyszym, przyszłym i zeszłym dokonanym. Te głoski cechowe dobrze poznane tak skazują różnice iednych od drugich, iż według iedney formy prostey na słowie τυπτω mogą się wszystkie czasować.

Słowa 1) zakończoné na , zachowując céchową formy swojéj gło­skę i, odmiéniają wszędzie a na oi, np. stáć, stoję stoisz itd.

Céchowá głoska Słow for[my] piérw[szej] a 72.

Cechową głoskę zowiemy tę spółgłoskę pierowtną, która w pochodzeniu nie ginie, czasem tylko zamienia się na inną pokrewną, a poprzedza głoski przybywające w pochodzeniu. Zawsze ta spółgłoska znajduje się w ostatniej lub przedostatniej syllabie trybu bezokolicznego.

Słowa polskie dzielą się na Cztéry Formy, podług cztérech głosek cechowych a, e, i, y, w trzeciej osobie liczby pojedyńczej Czasu teraźniejszego, jeśli słowo niedokonane, Czasu zaś przyszłego, jeśli słowo dokonane.

O ile w gramatyce Mrozińskiego najbardziej rozbudowaną część stanowiła fonetyka, to u M. Jakubowicza była nią semantyka i morfologia.

Terminologia. Litera alternans — powinowata, pokrewna, cechowa (s. 208).