terminów gramatycznych online
przyswojenie wyraz przyswojony
Język: polski
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik, cz. II (P - Ż): SWil/1861
Cytaty
P, nieod. n. siedmnasta głoska abecadła; w systemacie głoskowym należy do współgłosek. W języku polskim jest dwojakie P, bez kréski i z kréską, t. j. ze względu na ton dźwięku twarde i miękkie foremne; oba, ze względu na organa, któremi się wymawiają, są głoskami wargowemi; ze względu na czas brzmienia, odbitemi, t. j. nie mogącemu się przedłużać; ze względu na siłę głosu są mocne i mają odpowiadające słabe b, b’, które w wymawianiu (lecz nigdy w pisaniu) stając przed spółgłoskami mocnemi lub zakończając wyraz, przechodzą na p, p’, np. króbka, chléb, zrób’ (wymawiają się: krópka, chlep, zróp’. P, p' oprócz przechodzenia wzajem na siebie, w języku polskim na żadne inne współgłoski nie przechodzą, tylko w mowie prowincjonalnéj lub w innych narzeczach pnia słowiańskiego, wykazują swe pokrewieństwo z odpowiedniemi słabemi b, b', przez zamianę np. łeb, lepek, zam. łebek, chłeptać, chlebati, oraz zastępują niekiedy f, np. plasza, zam. flasza. W wyrazach własnych polskich p nigdy się nie podwaja; podwojone w wyrazach cudzoziemskich pospolicie pisze się po przyswojeniu przez jedno, np. aplikacja, aprobata, aparat, mapa, zam. applikacja, mappa i t. d. P występuje niek. jako głoska dodatkowa do źródłosłowu. np. łkać, płakać; łona, płonąć; łatki, płatki; lecz w środku wyrazów nigdy wyrzutni nie ulega. P miękkie (p') używa się tylko: 1) w przyp. 1ym niektórych rzeczowników, kiedy w następnym przyp. po p, następuje i, np. Karp’, karpia; 2) w drugiéj osobie trybu rozkazującego słów, które w osobie trzeciéj liczby pojedyńczéj czasu teraźniejszego lub przyszłego, w słowie dokonaném po p, mają i, czyli gdy p jest miękkie, np. wątp’, czerp’, pokrop’, łap’, od czasu teraź. lub przysz. wątpi, czerpie, pokropi, łapie. P, używa się także jako skrócenie: [...].
Jeszcze do mniejszej liczby wyrazów ogranicza się przejście i nagłoskowego ra w re [...], obok czego stale rada, razu ‘nawet’ [...] i przyswojenia niemieckie rac, rafa [...].
Przyswojenia, p. wyrazy IV.
IV. Wyrazy ze względu na pochodzenie: A. rodzime i obce: zapożyczenia i przyswojenia (w postaci fonetycznej, dostosowanej do głosowni pewnego języka, np. król < karl).