Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

dwugłośna potajemna

Hasło w cytatach: dwugłośne potajemne, potajemne dwugłośne
Język: polski
Geneza: ros. двоегласные потаенные (Łomonosow § 91)
Dział: Fonetyka (współcześnie)
  • O nauce dobrego pisania i czytania: Lub/1778

Cytaty

Z Samobrzmiących stają się Dwugłośne (Diphtongi) i Trzygłośne (Triphtongi). Dwugłośne dzielę na jawne i potajemne.

Potajemne dwugłośne stają się także z zlanego wymawiania dwóch liter samobrzmiących; lecz w jednym kształcie, i w przeciwnym porządku: gdyż Й. krótkie zrazu słyszane z następującą samobrzmiącą zlewa się, która pełnym wymawianiem wydaje się. Te są: Е.Ю.Я; i w tej bywają dwugłośnemi, kiedy nie leży przed niemi przyprzężona im zgodnobrzmiąca litera: jako to w един, jeden, явно, jawno, юность, młodość; kiedy zaś mają przed sobą przyprzężoną sobie zgodnobrzmiącą; wtedy są czyste samobrzmiące; jako to w Серце, serce, люблю, lubię, земля, ziemia.

Od potajemnych dwugłośnych pochodzą trzygłośne, gdy po nich następuje Й. krótkie: jako to w моей, mojej, воюй, wojuj, присвояй, przyswojaj.

Na początku cudzoziemskich rzeczeń, które terazniejszego wieku w Rossyjskich pismach używać się poczęły, lub są imiona własne (nomina propria) Е. w dwugłośną potajemną nie przemienia się; lecz wymawia się, jak w onych językach; lub jak w Międzymiocie (Interiectio) ей ej: Експедиція, Expedycya, Ескадра, Eskadra, Едимбургъ, Edymburg.

Е. Я. Ю. po zgodnobrzmiącej w przekładaniu zlewnym (praepositio coniucta) mają moc dwugłośnej potajemnej, i dla tego przy[j]mują przed sobą niemą b. dla rozdzielenia od zgodnobrzmiącej, отьемлю odejmuję.