terminów gramatycznych online
szereg głosek
Język: polski
- Fonetyka opisowa: Benni/1923
- Głosownia: Mał/1879
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Oddział III. Wyjątek z gramatyki samskrytu: SkorM/1816
- Pismo i wymawianie: SkorM/1828
- Prawidła samogłoskowe: Malin/1869
- Szczególniejsze prawidła wymawiania: SkorM/1828
Cytaty
Co się przyjętego o uporządkowaniu postaci układu dotyczy, Abecadło Diewa nagari nad wszystkiemi dotąd znanemi ma pierwszeństwo. W niém albowiem spółgłoski rozłożone są na pięć szeregów. Każdy z tych szeregów zawiera w sobie po pięć postaci; [...] Wszystkie postacie każdego z pięciu szeregów, wymawiają się jednakowym organem; druga i czwarta postać są oddechowemi pierwszej i trzeciej, a piąta jest nosową.
Spółgłoski podług organów mowy, jakiemi się wymawiają, są uporządkowane, i w tym względzie przedstawiają pięć szeregów czyli klas.
श sia, czyta się jak wolno aspirowane sia, (polskie ś) i do podniebiennego szeregu należy; [...].
Postawione wyżéj samogłoski czyste i jotowane rozkłádámy na tak zwane szeregi, t. j. skale wzajemnego pokrewieństwa w stopniowaniu. Odpowiednio do trzech głównych samogłosek a, i, u, stojących na krańcach skali samogłoskowéj, będziemy téż rozróżniali trzy szeregi stopniowaniá: szereg A, szereg I i szereg U, a mianowicie: szeregiem A nazwiemy ten rząd samogłosek czystych i jotowanych, w które samogłoska a przemienić się zdolną, już to postępowo, już to wstecznie się stopniując; szeregiem I nazwiemy ten zbiór samogłosek, który do samogłoski i w tym samym stoji stosunku itd.
Trzeci i następne szeregi aż do szóstego - są to wszystko głoski właściwie językowo-zębowe; tylko dla krótkości terminologii mamy je tu objęte pod ogólną nazwą "zębowych".
Ruchy języka polegają na większem lub mniejszęm zbliżeniu różnych jego, tylko co wymienionych, części [...]. Przytem będziemy odróżniali różne stopnie zbliżenia. Wymawiając szereg głosek a—e—i—s—t: przechodzimy od znacznego oddalenia do coraz mniejszego.
Podobnie przy szeregu a-o-u odróżniamy dwa ruchy: linja pozioma, łącząca kąty ust, skraca się, a poza tem zbliżają się do siebie wargi w linji pionowej. Podobnie znów jak w pierwszym szeregu wydłużanie otworu ust łączyło się z cofaniem się kątów ust, tak samo w drugim skracanie otworu łączy się z wysuwaniem się warg naprzód.
§ 78. Szereg sz ż cz.