terminów gramatycznych online
gromada druga
Język: polski
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1879
- Nauka o odmianie wyrazów: Szob/1923
- O Słowie: Malin/1869
Cytaty
Prof. Mikłosicz, jidąc za przykładem sanskryckiéj gramatyki, podzielił starosłowiańskie spájanie na dwa główne działy: Piérwszy obejmuje spájanie spójkowe, które podzielił na 6 gromád. Do 1éj gromady zaliczył słowa piérwotne, których temáta jednozgłoskowe kończą się na spółgłoski i samogłoski i, a, u y, e. Do 2éj gromady zaliczył słowa, których temát kończy się na ną przydane do piérwiastku przed końcówką trybu bezokolicznego ti [...]. Do 3éj gromady zaliczył słowa, które przed końcówką trybu bézokolicznego ti kończą się na e; tę gromadę podzielił na dwa szeregi: Jeden zachowujący w czasie teráźniejszym e [...]. 2gi szereg zawiérający słowa, których temátowe e-jat przemieniá się w czasie teráźniejszym na i [...]. Do 4ej gromady zaliczył temát kończący się na i przed końcówką trybu bezokolicznego ti [...]. Do 5éj gromady zaliczył słowa, których temát kończy się na a. Tę gromadę podzielił na 4 szeregi: 1szy jest jednotemátowy [...]. 2gi szereg obejmuje słowa dwutemátowe, s których piérwszy kończy się na i, drugi na a [...]. 3ci szereg obejmujący słowa dwutemátowe, których jeden temát kończy się na spółgłoskę ɓer, drugi na a, bra [...]. 4ty szereg obejmuje słowa dwutemátowe, których jeden temát kończy się na samogłoski, drugi zaś składá się s 1go s przydaną samogłoską a [...]. Do 6téj gromady zaliczá słowa dwutemátowe, których jeden temát kończy się na u, drugi na ova [...]. Poniewáż prof. Mikłosicz podzielił 3ą gromadę na 2 szeregi, 5tą zaś na 4: przeto, ściśle rzecz biorąc, spájanie jego spójkowe rozpádá się na 10 gromád.
Te cztéry główne gromady, tak zwane konjugacyje, opisujem według budowy temátów piérwotnych czyli piérwiastków i według budowy temátów pochodnych […]. II. IIgá gromada obejmuje słowa dwutemátowe i we formach osobowych spájające się tą samą spójką, co i poprzedniá, i jedynie rzeczywistá dwutematowość jest znamieniem odróżniającym to spájanie od Igo. Drugi temát dlá form bezosobowych kończy się na a, z wyjątkiem słów płynnych, które wyjątkowo w naszym języku urábiają dwa temáta dlá form bezosobowych, jeden na ar, drugi na re. To spájanie dzielim również na 5 szeregów.
Klasy IIIciéj druga gromada: piszę — pisać.
§. 274. Tu należą np. orać, karać, słać (mittere), słać.
Czasowniki konjugacji -ę -esz, ze względu na formę tematu czasu przeszłego, rozpadają się na 5 gromad: [...] b) Czasowniki gromady drugiej z tematem czasu przeszłego, zakończonym przyrostkiem -e- : -a-, na przykład, siwi-ej-e : siwi-e-ć : siwi-a-ł. [...] Konjugacja -ę -isz ma 2 gromady czasowników: a) Czasowniki gromady drugiej z tematem czasu przeszłego na -e- : -a-, naprz. ciep(i)ę : cierp'-isz : cierp(i)-e-ć : cierp(i)-a-ł.