Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

słowo czynne nieprzechodnie

Hasło w cytatach: słowa czynne nieprzechodnie
Język: polski

Cytaty

W § niniejszym poznaliśmy tedy sześć rodzajów słów: 1. czynne przechodnie (chwalić, kochać) 2. [słowo] czynne nieprzechodnie (pomagać, ufać), 3. nijakie (leżeć, stać), 4. zwrotne (chwalić się, leczyć się), 5. zaimkowe (bać się, przechadzać się) i 6. nieosobowe (grzmi, dnieje).

Słowa bywają: a) czynne przechodnie, kiedy oznaczają czynność, przechodzącą na kogo lub na co, np. chwalę (brata), kocham (matkę), ganię (leniwca), b) czynne nieprzechodnie, kiedy oznaczają czynność, któ­ra nie przechodzi, lecz odnosi się tylko do kogo lub czego drugiego, np.: pomagam (przyjacielowi), boję się (burzy), szukam (kluczyków) [...].

§ 49. Podobnie jak rzeczowniki, zaimki itd., odróżniamy jedne słowa od innych ze względu na ich znaczenie. A mianowicie słowa bywają czynne i nijakie, czynne zaś mogą być przechodnie albo nieprzechodnie.

Słowa czynne nieprzechodnie oznaczają również pewną czynność, ale dotyczy ona przeważnie tylko osoby działającej, nie udziela się zaś jakiejś innej istocie, np.: ubolewam, chodzę, popłynę, krzyczeli, grozi, biegałem.