Słownik historyczny
terminów gramatycznych online
terminów gramatycznych online
Gr/1861
Nauka o zdaniu zawierająca rozbiór zdania pojedyńczego, złożonego i okresu, oraz prawideł szyku ułożona na klasy średnie gimnazjów i szkół realnych, tudzież dla seminaryów nauczycielskich i wyższych szkół żeńskich
J.K. Żupański, Poznań 1861, jęz. polski
Cytaty według działów 434 cytaty
- Wstęp 29 cytatów III–VII
- O zdaniu pierwotném czyli gołém 68 cytatów 1–7
- O zdaniu wykształconém czyli określoném 50 cytatów 8–13
- O zdaniu złożoném 75 cytatów 13–25
- O zdaniach złożonych połączonych czyli o łączaniu zdań 3 cytaty 25–28
- O zdaniach złożonych spojonych 38 cytatów 28–33
- O pewnych zmianach w zdaniu złożoném 50 cytatów 33–46
- O zdaniu kilkakrotne złożoném czyli o zdaniu złożoném rozszerzoném 13 cytatów 46–51
- O okresie czyli peryodzie 36 cytatów 51–62
- O okresie pod względem logicznym czyli pod względem związku myśli 8 cytatów 62–68
- O szyku w zdaniu 64 cytaty 68–96
Hasła
- apozycyja
- atrybut
- biernik (przypadek)
- biernik (dopełnienie)
- brzmienie (sposób wymawiania, dźwięk)
- brzmienie malownicze
- brzmienie naśladownicze
- celownik (przypadek)
- celownik (w zdaniu)
- czas przeszły (praeteritum, czasy przeszłe)
- czas przeszły niedokonany
- czas przyszły (futurum)
- czas teraźniejszy (praesens)
- czasownik (verbum)
- czasownik okoliczny
- czasy
- czasy dokonane
- części morfologiczne (wyrazu)
- części mowy
- części zdania
- członki okresu
- członki zdania
- dania rozszerzone rozwinięte
- disjunctivae łac.
- dłuższe formy
- domyślnia (w zdaniu)
- domyślniki
- dopełniacz (przypadek)
- dopełniacz (dopełnienie)
- dopełnienie (wyraz określający, część zdania)
- dwudzielność okresowa
- dwukropek
- forma (okresu, zdania)
- forma (wzór odmiany, koniugacja)
- formy (postać wyrazu)
- głównik (zdanie główne)
- gramatyczny
- gramatyka (wiedza o języku)
- gramatyka polska
- imiesłów
- imiesłów czasu przeszłego
- imiesłów czasu teraźniejszego
- imiesłów odmienny
- imię (nazwa, część mowy)
- imię nieżywotne
- imię zbiorowe
- imiona żywotne
- interpunkcyja
- język
- język ojczysty
- języki nowoczesne
- języki obce
- języki starożytne
- kategoria gramatyczna
- kategoria gramatyczna wyrazu
- koniec okresu
- koniec zdania
- końcówka (morfem gramatyczny)
- końcówki rodzajowe
- kopula
- krasomówstwo
- kropka (znak interp.)
- krótsze formy (zaimków)
- liczba
- liczba mnoga
- liczba pojedyńcza
- liczebniki
- logika
- łączenie zdań
- łącznik (w orzeczeniu)
- łączyć zdania
- materyał językowy
- mianownik (przypadek)
- miejscownik (przypadek)
- mowa (język)
- mowa (sposób mówienia, wymowa, język mówiony)
- mówić
- narzędnik (przypadek)
- następnik (zdanie, okres)
- nauka o okresie
- nauka o szyku
- nauka o zdaniu
- nauka stylu
- nauka zdania
- nawias
- nazwisko (nazwa)
- nieosobiście (nieosobowo)
- objekt
- objekt adwerbialny (okolicznik)
- objekt dokładniéj określający (okolicznik)
- odmiana (słów, wyrazów)
- odpowiedzi
- okres | okresy
- okres mieszany
- okres połączony
- okres spojony
- okres właściwy
- okresy czteroczłonkowe
- okresy dwuczłonkowe
- okresy dwudzielne
- okresy pięcioczłonkowe
- okresy rosnące
- okresy spadające
- okresy trzyczłonkowe
- okresy wieloczłonkowe
- określenia podmiotu
- określenie
- określenie przysłówkowe
- orzeczenie (bezokolicznik w orzeczeniu modalnym)
- orzecznik (orzeczenie)
- orzecznik czasowny (orzeczenie czasownikowe)
- orzecznik przymiotny (orzeczenie imienne)
- orzecznik rzeczowny (orzeczenie imienne)
- orzecznik słowny (orzeczenie czasownikowe)
- osoba druga
- osoba pierwsza
- osoba trzecia
- osoby (gramatyczna)
- pełniejsze formy
- peryod (zdanie złożone, wypowiedź)
- pierwotne znaczenie
- pisać
- pobocznik
- pobocznik względny
- poboczniki celowe
- poboczniki czasowe
- poboczniki miejscowe
- poboczniki podmiotowe | pobocznik podmiotowy
- poboczniki porównawcze
- poboczniki przedmiotowe | pobocznik przedmiotowy
- poboczniki przyczynowe
- poboczniki przydatkowe | pobocznik przydatkowy
- poboczniki przysłówkowe
- poboczniki przyzwalające
- poboczniki skutkowe
- poboczniki sposobowe
- poboczniki warunkowe
- poboczniki zamiarowe
- początek okresu
- początek zdania
- podmiot (część zdania)
- podmiot właściwy
- podmioty żywotne
- połączenie zdań
- poprawność stylu
- poprzednie zdanie
- poprzednik (zdanie)
- pośrednik (zdanie pośrednie)
- prawidła gramatyczne
- prawidła językowe
- predykat
- przecinek | przecinki
- przeciwstawienia
- przecznik
- przedmiot (dopełnienie, obiectum)
- przedmiot adwerbialny (okolicznik)
- przedmiot bliższy
- przedmiot dalszy
- przedmiot dopełniający
- przedmiot przysłówkowy (okolicznik)
- przedział (granica między zdaniem głównym i pobocznymi)
- przekładnia (szyk zmienny)
- przestanek (w mowie, mowy)
- przestankować (w piśmie)
- przestankowanie
- przycisk (akcent)
- przycisk (dotyczy wymowy (nie akcent): mocniej)
- przycisk naczelny (w składni)
- przycisk podrzędny
- przyczepki
- przydatek (dopowiedzenie)
- przydatnia
- przymiotnik
- przymiotniki niezupełne
- przymiotniki względne
- przypadki
- przyrostek (partykuła)
- przysłówek
- przysłówek przeczący
- przysłówek względny
- przysłówek względny sposobowy
- przysłówki spójnikowe
- przysłówki spójnikowe podrzędne
- przysłówki spójnikowe spółrzędne
- przysłówki względne czasowe
- przysłówki względne miejscowe
- przysłówki złożone
- przyszły niedokonany
- przywodniki
- pytajniki (partykuła pytająca)
- pytania niezależne
- pytania uboczne
- pytania zależne
- pytanie (o zdaniu)
- pytanie wprost
- reguły
- rodzaj (gramatyczny)
- rodzaj męski
- rodzaj nijaki
- rozbiór zdania
- rozwinięcie zdań
- rządzić
- rzeczownie wzięty | rzeczownie wzięte (w funkcji podmiotu)
- rzeczownik
- rzeczownik określony
- rzeczownik osobowy męski
- rzeczownik słowny
- rzeczownik zależny | zaimki zależne (rzeczownik, zaimek)
- rzeczownik zbiorowy
- rzeczowniki nieżywotne
- rzeczowniki zawisłe (rzeczownik)
- rzeczowniki złożone (grupa nominalna)
- rzeczowniki żywotne zwierzęce
- rzeczywiste znaczenie
- samogłoski (głoska)
- się kończące
- skrócenie zdania
- słowa nieosobiste
- słowa niezupełne
- słowa przechodnie
- słowa względne
- słowa zwrotne
- słowo (czasownik)
- słowo bierne
- słowo czynne
- spadki
- spadki niezależne
- spadki zależne
- spojenie zdań
- spójnik podrzędny
- spójnik spółrzędny
- spójniki
- spójniki celowe
- spójniki czasowe
- spójniki łączne
- spójniki miejscowe
- spójniki ograniczające
- spójniki porównawcze
- spójniki porządkowe
- spójniki potwierdzające
- spójniki powodowe
- spójniki przeciwnicze
- spójniki przeciwstawne
- spójniki przeczące
- spójniki przyczynowe
- spójniki przymiotne
- spójniki przyzwalające
- spójniki rozłączne
- spójniki rzeczowne
- spójniki skutkowe
- spójniki spajające
- spójniki sposobowe
- spójniki stopniujące
- spójniki ścieśniające
- spójniki środkowe
- spójniki warunkowe
- spójniki właściwe
- spójniki wnioskowe
- spójniki wyłączne
- spójniki zamiarowe
- spójniki zestawne
- spójniki zniżające
- spółgłoski miękkie
- spółrzędniki
- starodawna polszczyzna
- stopniowanie (przymiotników, przysłówków)
- stosunek (formalny) członków zdania
- stosunki przyczynowe
- stósunek celu i zamiaru
- stósunek czasu
- stósunek gramatyczny
- stósunek miejsca
- stósunek mieszany
- stósunek podrzędny
- stósunek przyczyny i powodu
- stósunek skutku
- stósunek sposobu
- stósunek spółrzędny
- stósunek środka
- stósunek warunku i przyzwolenia
- styl
- styl niższy
- styl ozdobny
- styl wspaniały
- styl wytworny
- styl wyższy
- styl wzniosły
- subjekt
- symetrya
- szyk gramatyczny
- szyk odmienny
- szyk prosty
- szyk retoryczny
- szyk wyrazów | szyk
- szyk wyrazów swobodny
- szykowanie
- ściągać się (o związkach syntaktycznych)
- ściągnąć (o związkach syntaktycznych)
- ściągnienie zdania
- średnik
- tok mowy
- tryb bezokoliczny
- tryb łączący
- tryb oznajmujący
- tryb rozkazujący
- tryb warunkowy
- tryb życzący
- tryby
- twarde spółgłoski
- układ zdania
- układać (zdania, okresy)
- władać językiem
- właściwości języka
- wołacz
- wyjątki
- wykrzyknienia
- wyraz jednozgłoskowy bezprzyciskowy | wyrazy bezprzyciskowy
- wyraz jednozgłoskowy półprzyciskowy
- wyraz określony
- wyrazy
- wyrazy jednozgłoskowe
- wyrazy nieodmienne
- wyrazy odmienne
- wyrazy pełnobrzmiące
- wyrazy spójnikowe
- wyrazy złożone (compositum)
- wyrażać się
- wyrażenia nieosobiste
- wyrzutnia (w wyrazie i/lub mowie)
- wysłowienie
- zaimek dzierżawczy
- zaimek osobisty
- zaimek przymiotny
- zaimek rzeczowny
- zaimek wskazujący
- zaimek względny
- zaimek względny przymiotny
- zaimek względny rzeczowny
- zaimek zwrotny
- zaimki
- zaimki bezprzyciskowe
- zakończenie
- zakończenie osobowe
- zasady
- zbieg spółgłosek (spółgłosek)
- zdania okresowo zbudowane
- zdania opowiadające
- zdania pełne
- zdania pośrednie
- zdania przedmiotowe
- zdania rozkazowe
- zdania skrócone
- zdania spółrzędne
- zdania właściwe
- zdania zależne
- zdanie
- zdanie atrybutowe
- zdanie główne
- zdanie gołe
- zdanie kilkakrotnie złożone
- zdanie nadrzędne
- zdanie następne
- zdanie nawiasowe
- zdanie określone
- zdanie pierwotne
- zdanie poboczne
- zdanie poboczne przysłówkowe
- zdanie podrzędne
- zdanie pojedyńcze
- zdanie przydatkowe
- zdanie przymiotne
- zdanie rozszerzone mieszane
- zdanie rozszerzone połączone
- zdanie rozszerzone spojone
- zdanie równoważne
- zdanie rzeczowne
- zdanie ściągnione
- zdanie wtrącone
- zdanie wykształcone
- zdanie względne
- zdanie względne bierne
- zdanie względne czynne
- zdanie zamiarowe
- zdanie złożone
- zdanie złożone połączone
- zdanie złożone rozszerzone
- zdanie złożone rozwinięte
- zdanie złożone spojone
- zgadzać się
- zgłoska długa
- zgoda
- znaczenie formalne
- znak przestankowy
- znak pytania
- znak wykrzyknienia
- znak zapytania
Wykorzystane źródła:
Autor poleca gramatyki Muczkowskiego, Sucheckiego do nauki w klasach wcześniejszych. Odwołuje się do gramatyki Łazowskiego z 1848 r., do gramatyki Sztochla.