terminów gramatycznych online
prozodia iloczas
Język: polski
- Część II. O wykładaniu. & 1. O znamionach grammatycznych (słowniczek łacińsko-polski): Gott/1794
- Nauka o głoskach: Łaz/1861
- O iloczasie: DwBg/1813
- Przypisy do grammatyki na klasę III: Kop/1783
- Przypisy do rozdziału I: Kop/1785
- Rozdział II. O Rzeczowniku: Szt/1854
- Rozdział V. O iloczasie: Kop/1785
- Słownik, cz. II (P - Ż): SWil/1861
- Słownik, t. 2: H-M: SW/1900-1927
Cytaty
Między włásnościami Muzyki, ta jest niepośledniá, zachowywać pewną miarę czasu łożonégo tak na głosy samé, jako na przestanki między głosami. Taż sama miara czasu, Prozodyą po Grecku, a Iloczasém po naszemu nazwaná, zachowuje się mniéj, lub więcéj we wszystkich językach, tak w wolnéj, jak tém bardziéj, w wiązanéj mówie [...].
We wszystkich narodach, gdzie zupełnégo nié masz Iloczasu czyli Prozodyi, Wiérsze Rymami zdobiono i zdobią.
Pókazawszy podobność wytykam wszystkie różnice, które tak względém Głosek, jak względém Znamión Pisarskich, tudzież względem skrócéń, a nakoniec względem lloczasu, czyli Prozodyi, zachodzę między Łaciną a Polszczyzną.
Opisáwszy krótko, co jest Iloczas czyli Prozodiá, albo Quantitas syllabarum powiadám, że w Polskim języku nauka tá bardzo jest łatwá [...]
Prosodia, iloczas.
Przez lloczas czyli Prozodyią rozumié się krótkość lub długość czasu, która się łoży na wymówiénié jakiéj zgłoski.
Uwaga iloczasowa lub prozodyczna.
Prozodja, ji, lm. je, ż. ob. Iloczas.
[...] Przemian samogłosek otwartych e, o, ę, w ściśnione é, ó, ą, a ściśnionych w otwarte nie można pod ścisłe prawidła bez licznych wyjątków podciągnąć. Ta nieprawidelność zdaje się stąd pochodzić, że samogłoski e, o, wtenczas przechodziły w staréj polszczyźnie w é, ó ściśnione, gdy przez położenie swoje stawały się długiemi. Podobnież kreskowano długie a. Dziś, kiedy iloczas (prozodja) zaginął, i zwyczaj co do brzmienia ściśnionych é, ó się zmienia, nie możemy przemian tych samogłosek pod ścisłe podciągnąć prawidła. Co do ę, ą, rzecz się ma inaczéj, te bowiem z natury swéj są długiemi samogłoskami [...], ale częstokroć nie są żródłowemi, stąd pochodzi ich nieprawidelność [...].
Iloczas, u, blm. ilość czasu, użyta na wymówienie danej samogłoski a. zgłoski, krótkość a. długość zgłoski; prozodja: Prawidła iloczasu. <Ile + Czas>