terminów gramatycznych online
zmiękczenie drugiego stopnia palatalizacja psł. I i jotacyzacja
Język: polski
Cytaty
A zatem spółgłoski podniebienne (cz, sz, ż) i zębowe c, dz — są to już nasze brzmienia w zmiękczeniu najdaléj posunięte, czyli zmiękczenia drugiego stopnia; podczas gdy reszta miękkich, im odpowiednich, okazuje się jakby na przejściu dopiero do nich.
Spółgłoski zębowe t, d przechodzą w razie zmiękczenia na ć, dź, - i na c, dz. To jest: I. przed miękkiemi samogłoskami (i, e, ę) miękczy się t na ć, a d na dź (zmiękczenia pierwszego stopnia); np. wrócić (wrót-ić) [...] II. przed dwugłoskami zaś jotowemi zlewa się t i j razem na c, a dj na dz (zmiękczenie drugiego stopnia), np. świeca (świetja).
Zmiękczenie gardłowych drugiego stopnia, t. j. zamiana k na cz, g na ż, ch na sz, następuje przed jotowemi dwugłoskami, przed e (e, ь) i miękkiém ę pod każdym warunkiem.
T 1. spółgłoska przednio-podniebienna, zębowa, cicha (mocna), twarda; przed spółgłoską cichą (mocną) i na końcu wyrazu przechodzi w nią d: tchu, tchnąć, tchnienie (z: dchu, dechnąć, dchnienie), otwierać (= otfierać, z: od-wierać), gładki, lud (= wymawia się: głatki, lut); miękczy się (od początku wieku XIII) w ć: brat - bracie, złoto - złocić, świat - świecić, przed samogłoską jotowaną miękczy się w c: świeca (z: świet-ja), a następnie (zmiękczenie drugiego stopnia) w cz: świeczka [...]