terminów gramatycznych online
określenie okoliczności
Język: polski
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- O zdaniu pojedyńczym: Kras/1897
- Słownik, tom V (Nie-Ó): Dor/1958–1969
Cytaty
Określeniem czasownika i przymiotnika może być albo przysłówek, albo rzeczownik z przyimkiem, albo rzeczownik w 2., 4. lub 6. przyp. bez przyimka […]. Określenie czasownika i przymiotnika nazywa się inaczej określeniem przysłówkowym, a najodpowiedniej określeniem okoliczności, gdyż wyraża różne okoliczności, wśród których przymiot lub czynność istnieje lub się odbywa.
Na tym właśnie polega różnica dopełnienia od określenia okoliczności, które może mieć tę samą formę z dopełnieniem, tj. przypadek zależny (z przyimkiem lub bez przyimka). Określenie bowiem w luźnym tylko pozostaje związku z czasownikiem lub przymiotnikiem, jest dowolne, zmienne, nie wynika z natury czynności lub przymiotu, nie jest rządzone. Mogę np. stać lub czytać przed domem, za drzewem, pod dachem, nad stawem itd. W tych wyrażeniach mamy określenia okoliczności, ponieważ wcale nie wynikają z natury czynności stania lub czytania i nie są rządzone przez czasowniki stać, czytać [...].
Określenie n I [...] 4. jęz. «część zdania rozwijająca treść podmiotu i orzeczenia zasadniczego»: W gramatykach polskich ustalił się system odróżniania określeń od dopełnień czasownika. Do pierwszych należą tak zwane okoliczniki, czyli określenia okoliczności, towarzyszących czynnościom lub stanom, wyrażonym przez czasowniki. ŁOŚ Krótka 311. Określeniem przymiotnym, czyli przydawką przymiotną określającą, nazywamy przymiotnik, zaimek, liczebnik lub imiesłów, dodany do rzeczownika, jako dodatek objaśniający. KRASN. Składnia 43. // SWil.
Obfitą terminologię z zakresu składni zawiera jej właśnie poświęcona a wydana już po ukazaniu się rozprawy Riesa książka A. Krasnowolskiego.
Terminologia. Propositio indicativa — zdanie oznajmujące [...]; obiectum adverbiale — określenie przysłówkowe okoliczności temporis — czasu, loci — miejsca, modi — sposobu, intendendi — stopnia, finis — ceIu, causae — przyczyny, attributum adiectivum — przydawka przymiotna [...].