Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

określenie przysłówkowe

Hasło w cytatach: określenia przysłówkowe
Język: polski
Dział: Składnia (współcześnie)

Cytaty

Kładzie się podmiot, jako część zdania niezależna i rządząca, ze wszystkimi określeniami, które się tém bliżéj podmiotu mieszczą, in ściśléj są z nim powiązane, a zatém: a) przymiotnik; b) dopełniacz; c) określenie przysłówkowe; a) przydatnia; [...].

Pierwszą klasę stanowią tu tak zwane Określenia przysłówkowe, które czynność lub własność, o którą chodzi, bliżéj określają co do czasu i miejsca, co do miary i stopnia, co do sposobu, powodu i tym podobnych ubocznych okoliczności. Są to albo przysłówki albo też rzeczowniki w różnych położone przypadkach, rządzonych od przyimków, lub też i nie rządzonych od niczego. np. bardzo wysoki; prawdziwie, nad zwyczaj wielki; nieskończenie maleńki; [...] Szli jak mgły chodzą, bez szelestu, szli ze spuszczoném czołem, pełném wspomnień bolu. Krasiń.

Wyrazy należące do innych wyrazów w zdaniu, oznaczające sposób działania, czas, miejsce, ilość, przyczynę, cel i warunek, nazywają się wyrazami okolicznościowemi, okolicznościami; niektórzy gramatycy nazywają je określeniem przysłówkowém. Są to prawie zawsze przysłówki, lecz mogą być i istotniki, użyte w przypadkach względnych z przyimkami lub bez nich.

Wyrazy należące do innych wyrazów w zdaniu, oznaczające sposób działania, czas, miejsce, ilość, przyczynę, cel i warunek, nazywają się wyrazami okolicznościowemi, okolicznościami; niektórzy gramatycy nazywają je określeniem przysłówkowém. Są to prawie zawsze przysłówki, lecz mogą być i istotniki, użyte w przypadkach względnych z przyimkami lub bez nich.

Wszelkie wyrazy, które czynność lub własność, o której mowa pod względem czasu, miejsca, miary, stopnia, sposobu, powodu i tym podobnych okoliczności, bliżej określają, nazywamy określeniami przysłówkowymi.

OKREŚLENIA PRZYSŁÓWKOWE, które czynność lub własność, o którą chodzi, bliżéj określają co do czasu i miejsca, co do miary i stopnia, co do sposobu, powodu i tym podobnych ubocznych okoliczności. Są to albo przysłówki albo też rzeczowniki w różnych położone przypadkach...

Otóż: wszelkie dodatki, któremi dany czasownik lub przymiotnik bliżej określamy, nazywają się ogólnie: Określeniami przysłówkowemu. Określeniami temi bywają albo przysłówki, albo też nawet rzeczowniki, położone w przypadkach z przyimkami lub bez nich.

Określenia, które tworzą całość z przymiotnikiem, przysłówkiem lub słowem, nazywamy określeniami przysłówkowymi.

Określenia przysłówkowe wyrażają czas, miejsce, przyczynę, cel, stopień i sposób odbywania czynności, czy też istnienia przymiotu, np. blady z gniewu, stworzony do ciszy, zjawił się po chwili, chodził po ogrodzie, pomarli z głodu, służy ku obronie, kwiat zupełnie zwiędły, wzrok bardzo dobry, wielce pożądany, słońce krwawo zachodzi, owoce wcześnie zerwane, ledwo żyję, strasznie prędko, jechali szybko itp.

Określenia przymiotnika i słowa, zwane określeniami przysłówkowymi, oznaczają miejsce, czas, przyczynę, cel, sposób lub stopień odbywania się czynności lub istnienia przymiotu.

Rzeczowniki, położone w tym lub owym przypadku, z przyimkiem lub bez przyimka, i przysłówki, służące do bliższego określenia czasowników i przymiotników co do czasu, miejsca, stopnia, przyczyny, sposobu itp. nazywają się określeniami przysłówkowemu.

Podobną popularność, jaką za czasów Oświecenia zyskał podręcznik Kopczyńskiego, w drugiej połowie dziewiętnastego wieku osiągnęła gramatyka A. Małeckiego [...].

Propositio simplex — zdanie gołe, complexa — rozwinięte, subiectum — podmiot, praedicatum — orzeczenie, copula — łącznik, obiectum — przedmiot, obiectum adverbiale — określenie przysłówkowe [...].

Obfitą terminologię z zakresu składni zawiera jej właśnie poświęcona a wydana już po ukazaniu się rozprawy Riesa książka A. Krasnowolskiego.

Terminologia. Propositio indicativa — zdanie oznajmujące [...]; obiectum adverbiale — określenie przysłówkowe okoliczności temporis — czasu, loci — miejsca, modi — sposobu, intendendi — stopnia, finis — ceIu, causae — przyczyny, attributum adiectivum — przydawka przymiotna [...].