terminów gramatycznych online
wykrzyknik część mowy
Wykrzykniki. Wyrazy, które różnią się od wszystkich pozostałych tym, że w zasadzie nie wchodzą w związki syntaktyczne z innymi wyrazami, lecz używane są w funkcji wypowiedzeń, np. Pfe! Hej! Och! [...].
Cytaty
Partes Orationis. Części składające mowę. Nomen, Imie. Pronomen, Zaimek. Verbum, Słowo. Participium, Ucześtnik, albo, Imie-słow: iż ma uczestnictwo z słowem i z Imieniem. Adverbium, Przysłowek. Praepositio, Przedimek. Interiectio, wrzeszcz albo wykrzyknik. Conjunctio, spojnik.
Prócz tego do określających wyrazów należą wykrzykniki.
Wykrzykniki piérwsze w zdaniu zajmują miejsce.
Wykrzyknik, oznacza nagłe poruszenie umysłu, np. biada tobie! ach!.
Wykrzyknik jest wyraz wcale nieodmienny, oznaczający nadzwyczajne poruszenie umysłu, czyli affekt, to jest rozczulenie serca ludzkiego i wzbudzenie namiętności, czyli passyi, np. ha! ha! ha! hola! ach! biada! niestety!.
Ta część mowy nazywa się wykrzyknikiem z przyczyny głosu uderzającego, jakim się zwykła wymawiać dla wzbudzenia prędkiego wrażenia na umyśle słuchacza, np. Ach! biafa mnie nieszczęsnemu!.
Wykrzykniki tak, jak przyimki i spójniki są: właściwe i niewłaściwe, pojedyncze i złożone, np. ej! hej! psyt! pfe! ejże! hejże! przebóg! dalibóg!.
Wykrzyknik jest to wyraz, przez który oddajemy uczucia radości, smutku, boleści, żalu, przestrachu, obrzydzenia, wstrętu, gniewu, podziwienia, lub też naśladowania przyrodzonego dźwięku, głosu, szelestu. Wykrzyknik nie należy do zdania, lecz niejako zastępuje całe zdanie, niedomówione z powodu gwałtownego uczucia [...].
Gdy ci ból dokuczy, wykrzykniesz nieraz: ach! Gdy wołasz na kogo, wykrzykniesz nieraz: hej! Dziwiąc się, wykrzykniesz nieraz: o!
Wyrazów tych albo raczej głosów, używamy tylko przy silniejszych uczuciach, a że je wymawiamy zwykle silniej, jakby wykrzykując, nazwano je przeto wykrzyknikami.
Wśród wyrazów znajdują się i takie, które uwydatniają postawę uczuciową lub wolę mówiącego. Są to mianowicie wykrzykniki, wyrazy nieodmienne, którymi zaznaczamy w mowie radość, obawę, podziw, niezadowolenie itp., zwracamy na siebie uwagę.
Jakiego uczucia wyrazem i wskaźnikiem jest wykrzyknik, poznajemy przeważnie z przyśpiewu i sensu całej wypowiedzi, której znów wykrzyknik nadaje jako całości pewne zabarwienie uczuciowe.