Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

wykrzyknik część mowy

Język: polski
EJO 1999, 644 Definicja współczesna

Wykrzykniki. Wyrazy, które różnią się od wszystkich pozostałych tym, że w zasadzie nie wchodzą w związki syntaktyczne z innymi wyrazami, lecz używane są w funkcji wypowiedzeń, np. Pfe! Hej! Och! [...].

Cytaty

Partes Orationis. Części składające mowę. Nomen, Imie. Pronomen, Zaimek. Verbum, Słowo. Participium, Ucześtnik, albo, Imie-słow: iż ma uczestnictwo z słowem i z Imieniem. Adverbium, Przysłowek. Praepositio, Przedimek. Interiectio, wrzeszcz albo wykrzyknik. Conjunctio, spojnik.

Części mowy nazywają się po polsku i po łacinie, jak następuje:

Iwsza: Wykrzyknik (Interjectio), np. ach! biada! o Boże! o Nieba! Cyt! hopsa! hejda!

A. Wyrazy do pierwszej części mowy należące nazywają się dlatego Wykrzyknikami, ze wymawiając je, pospolicie trochę wykrzykniemy, np. Ach! biada mnie!

B. Oznaczają one uczucia albo radosne, albo bolesne, albo zadziwiające, np. Ach! biada! niestety, o Boże! brawo! i t. d.

C. Wykrzykniki nie mają żadnej odmiany grammatycznej np. wyrazu Ach! nie można ani stopniować, ani przypadkować, ani czasować.

Mowa ludzka składa się z wyrazów. Wyrazy dzielą się na części mowy, a te są odmienne i nieodmienne. Odmienne 1. Rzeczownik [...] 2. Przymiotnik [....] 3. Zaimek [...] 4. Liczbownik [...] 5. Słowo [...] Imiosłów [...] 7. Przysłówek odmienny: pięknie, piękniej, najpiękniej, nieodmienny: nader, jeszcze, zgoła, Nieodmienne 8. Przyimek [...] 9. Spojnik [...], 10. Wykrzyknik.

Wykrzyknik ô zwykł się częstokroć przez wyrzutnią opusczać, znak wykrzyknienia (!) zastępuje go: np. Ojcze! zamiast ô Ojcze!.

Trzy są powody, dla których używamy przypadku 5go.

  1. Gdy wołamy: ojcze! matko! siostro! i t. d.
  2. Gdy wyrażamy jakoweś uczucie, i wtedy jest wykrzyknikiem np. o Boże! o zgrozo! i t. d.

Prócz tego do określających wyrazów należą wykrzykniki.

Wykrzykniki piérwsze w zdaniu zajmują miejsce.