Historical dictionary
of grammatical terms online

rodzaj żeński

Language: polski
EJP 1991, 285 Contemporary definition

Rodzaj gramatyczny jest kategorią gramatyczną obejmującą w pol. wszystkie odmienne części mowy [...]. Podstawowym kryterium, na podstawie którego dokonuje się podziału rzeczowników na klasy rodzajowe, jest więc kryterium syntaktyczne. Kryterium to pozwala na wyróżnienie w jęz. pol. co najmniej pięciu klas rodzajowych rzeczownika: 1. rzeczowniki męsko-osobowe. 2. męskożywotne. 3. męskonieżywotne. 4. nijakie. 5. żeńskie.

Quotations

Le kładzie się przed Imionami Rodzaju Męzkiego. La przed Imionami Rodzaju żeńskiego.

[Genus] Femini[n]um. [Rodzaj] Niewieści czyli żeński.

Mamy w naturze dwa rodzaje: męski, np. ojciec, syn; niewieści czyli żeński, np. matka, córka. Tęż samę płeć upatrzoną w źwierzętach i w imionach ich wydajemy, np. wół, krowa. Do tych dwóch rodzajów dodaje się trzeci nazwany nijakim, tj. ani męskim, ani żeńskim, który wypływa z myśli naszéj, kiedy myślimy o jakiéj rzeczy bez względu na jéj płeć, np. dziecię, kurczę, bydło.

Skrócenia zwyczajne w pismie. [...] n. rod. nazwisko rodowe r. m. rodzaj męzki r. ż. rodzaj żeński r. n. rodzaj nijaki spk. spadek l. poje. liczba pojedyńcza l. mn. liczba mnoga sł. dk. słowo dokonane sł. ndk. słowo niedokonane.

Rodzajów jest trzy, męzki, żeński, i nijaki. Męzki [...] Żeński [...] Nijaki [...].

Stopień wyższy rodzaju męzkiego, tań-sz-y [...] rodzaju żeńsk. tań-sz-a, i t. d. rodzaju nijak. tań-sz-e, i t. d.

Trzy są rodzaje Rzeczowników w liczbie pojedynczéj: męzki, żeński i nijaki.

Ogólnie Rzeczownik jest rodzaju żeńskiego, kiedy oznacza przedmiot płci żeńskiej, albo gdy ma zakończenie żeńskie, tj. samogłoski a, i, lub spółgłoski cienkie.

W szczególności atoli rodzaju żeńskiego dla zakończenia są Rzeczowniki na spółgłoski cienkie.

Kiedy zamiast który mówimy rzeczownikowym krojem: któren, wtedy i Biernik l. poj. rodz. żeńs. powié się z końcówką rzeczownikową: którę zamiast: którą.

Rodzaj [...] żeń..

Rzeczowniki mają trzy rodzaje: rzeczowniki żywotne, oznaczające płeć męzką, są rodzaju męzkiego, np. sąsiad, lew; oznaczające płeć żeńską, są rodzaju żeńskiego: służąca, kura; oznaczające zaś młode pokolenie, są rodzaju nijakiego: [...] kurczę.

Rzeczowniki rodz. żeń. z zakończeniem samogłoskowem mają w ogóle w 4-ym przypadku liczby pojedyń. ę.

Masculinum, Femininum et Neutrum, domyślaj się genus triplex, aequalis formae et dignitatis, po polsku zas pierwsze dwa rodzaje męzki żeński dobrze oddano w tłumaczeniu, w trzecim zas Neutrum potwornie zbłądzono, jak żaden naród sławiański tego nie uczynił.

Pyt. Ileż mamy rodzajów w mowie polskiej? Odp. 4ry Męzki, żeński, średni i liczbowy, mnogo-ogółowy. (Inaczej zwany obojętnym).

Rzeczowniki, do których da się zastosować tylko słówko: ten, są rodzaju męskiego.

Rzeczowniki, do których da się zastosować tylko słówko: ta, są rodzaju żeńskiego.

Rzeczowniki, do których da się zastosować tylko słówko: to, są rodzaju nijakiego.

Inny wyjątek stanowi również Biernik licz. pojed. na rodz. żeński od zaimka 3-éj osoby: on, ona, ono, który zamiast: jest: .

§ 51. Rodzaj, liczba, przypadek. Dzisiejsza polszczyzna, jak wiadomo, rozróżnia w deklinacji trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki; np. dobry syn, pierwsza córka, każde dziecko i t. p.

§ 157. Biernik l. p. rodz. żeń. zaimków dzierżawczych w dawnej polszczyźnie miał stale formy z zakończeniem ę: moję, twoję, swoję.

Podobnie w osobie 2 i 3-ej liczby podwój.; np, Jakośta rzekła, tako bądź; jakośta wy uczynile (r. żeń.).

Rodzaj męski, żeński i nijaki. Odmiana męskoosobowa i rzeczowa rzeczowników w liczbie mnogiej.

Kl/1939, p. 67 Definition

Są trzy rodzaje rzeczownika: męski, np. dobry ojciec, słodki cukier; żeński, np. dobra matka, ciekawa książka; nijaki, np. dobre dziecko, polskie zadanie.