Historical dictionary
of grammatical terms online

przypadek pierwszy fleksja, = mianownik

Language: polski
EJO 1999, s. 397 Contemporary definition

Przypadek gramatyczny, który prymarnie występuje w funkcji podmiotu, sekundarnie także w innych funkcjach (orzecznika, apozycji)

Quotations

Piérwszy przypadek stoi 1) na pytanie: kto? co? o rzeczownikach: jaki? jaka? jakie? o przymiotnikach [...].

1szy przypadek nazywa się: Mianownik, a kładzie się na pytanie: kto? co?.

Zdanie przydane wtedy się zmienia na imiesłów, gdy przymiotnik „który" wyraża przedmiot zdania (przyp. 1). albo też przedmiot bierny, czyli doznający działania (przyp. 4ty, niekiedy 2gi).

Słowa zaimkowe, formę bierną zastępujące, mając przy sobie 1szy przyp. przymiotnika „który", mogą się zmieniać na imiesłów bierny. Np. Owad czerwcem zwany (zam. który się zowie czerwcem) znajduje się na korzonkach rozmaitych drobnych roślin.

PRZYPADEK PIÉRWSZY, NAZYWAJĄCY. (именительный падежъ.)

Przypadek 1-szy mianuje bezwzględnie osobę lub rzecz, i odpowiada na pytanie kto? co?.

(Rzecz, r. ż. na ość mają w I., IV. i V, p. l. m. i, tudzież pewna grupa rzecz. jak: brwi, chęci, części, gęsi [...]).

y w zakończeniach rzecz. r. m. l. m. przyp. I. (forma rzeczowa): katy, chłopy, żydy [...].

Przed zakończeniem na i (y) w I. przyp. l. m. rzeczowników osobowych męskich z osnową na „r”, np. amatorzy [...] chorzy itp.

§ 27. Przypadków mamy w języku polskim siedm, jako to:

Przypadek I na pytanie kto? co?

[Przypadek] II [na pytanie] kogo ? c z y j? -a? -e? czego?

§ 36. W I-ym przypadku licz. mnogiej mówimy: ci aniołowie lub anieli; owi chłopi, tamci panowie, sami goście, ci kupcy, chłopcy; te konie, owe chłopy, owe Włochy, tamte pany, same doktory.