Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przypadek czwarty biernik

Język: polski

Cytaty

Niektóre Przymiotniki rodzaju żeńsk., mają 4ty Przypadek L.p na ę, np moję, twoję.

4ty przypadek. U imion rzeczy żywotnych kończy się zawsze jak 2gi, na a.

Przez ułomkowe rozumiemy imiona takie, które tylko kilka, dwa, trzy albo cztery przypadki mają.

Tylko jeden przypadek mają: [...]

4ty przyp. np. na bakier, wciąż, wniwecz, w obec, w ręcz, na wzajem; na opak.

A. Przed rząd wyrazów rozumiemy pewne prawidła, częścią z rozumu samego wypływające, częścią przez zwyczaj narodowy ustanowione, aby po pewnych wyrazach tych a nie innych przypadków używać, np. słowo kochać, rządzi we wszystkich językach czwartym przypadkiem, np. kochać ojca i matkę, bo po tym słowie rozum naturalny każe koniecznie kłaśdź pytanie: kogo albo co? na które to pytanie 4ty przyp. używa się; gdy zaś słowo spotkać już, np. w polskim 4tym, a w niemieckim 3cim przypadkiem rządzi, ponieważ tu polski zwyczaj narodowy ustanowił pytanie kogo? spotkać, a niemiecki zaś pytanie komu? spotkać, na które to pytanie trzeci przypadek używa się.

Tak np. pytanie, czy należy używać w IV p. l. p. formy moję lub moją, Francyę lub Francyą i t . p., nie należy zgoła do pisowni; toż samo usunąć należało z kwestyi ortograficznych pytania: nawiedzić czy nawidzić, śpiewać czy spiewać, skarżyć czy skarzyć, i t. p., chodzi tu bowiem o samo brzmienie wyrazów, nie zaś o sposób pisania.

IV. przyp. l. poj. zaimków rodzaju żeńs. ma - ą: moją, twoją, swoją, naszą, samą, jedną, wszystką..; wyjątkowo ę mają: tę i tamtę.

IV. przyp. l. poj. rzeczowników żeńskich na ni ma ą: panią, ksienią, gospodynią.

Wszystkie jednak wymienione pod II. mają w 4. przypadku l. poj. (jak „ryba“) ę, n. p. Brzozowę, Białę, Radziwiłłowę, królowę; w 5. przyp. o: Brzozowo, Biało, królowo.