Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

zaimek zwrotny

Język: polski
EJO 1999, 665 Definicja współczesna

Zaimek zwrotny. Wyrażenie, które pełni funkcję anaforyczną - w wypadku koreferenci i - do wcześniej użytego innego wyrażenia: zaimka osobowego 1 i 2 os. lub rzeczownika. Pod względem funkcjonalnym stanowi zatem kontekstowy wariant z. osobowego w funkcji anaforycznej [...].

Cytaty

[…] Prócz tego jest w języku naszym jak i w pokrewnych zajimek zwrotny: śeɓe, śę itd. Bez mianownika, którego mówiącá osoba lub mówiące osoby używają, kiedy jaką czynność, stán, przymiot odnoszą do siebie samych.

Wszelkie zajimki oznaczające osobę 3cią dzielą gramatycy według jich znaczeniá jak następuje: 3. Zajimki dzierżáwcze (pronomina possesiva), zostające w etymologicznym związku z zajimkami tak osobistemi, jak i ze zwrotnym, jako to: mój, tvój, svój, nas, vas. Te zajimki, przydáwane do rzeczowników, oznaczają włásność czyli dzierżenie lub náleżytość rzeczy do jednéj lub do kilku osób [...]. Zajimek tedy svój jest zwrotny, dzierżáwczy i może oznaczać włásność każdéj ze trzech osób [...].

[…] Zajimek nadto zwrotny svój odnosić się może nie tylko do podmiotu osoby 3éj obu liczb, lecz i cło osoby 1éj i 2éj w tym samym zdaniu, zupełnie tak, jak w sanskrycie i litewskim języku […].

Jest wreszcie jeszcze tak zwany zaimek zwrotny: siebie, się, używający się wtenczas jedynie, kiedy jaką czynność, lub stan odnosimy do siebie samych, np. (ja) chwalę się [...].

Ze względu na znaczenie dzielimy zaimki na: a) osobowe (ja, ty, my, wy...), b) zwrotne (siebie, sobie, się ...), c) dzierżawcze (mój, moja, moje...), d) wskazujące (ten, ta, to, on, ów, tamten...), e) względne (który, która, które, jaki...), f) pytające (jaki? który?...), g) nieokreślne (ktoś, czyjś, jakiś...).

Do form strony czynnej dodaje się zaimek zwrotnysię.