terminów gramatycznych online
zaimek zwrotny
Zaimek zwrotny. Wyrażenie, które pełni funkcję anaforyczną - w wypadku koreferenci i - do wcześniej użytego innego wyrażenia: zaimka osobowego 1 i 2 os. lub rzeczownika. Pod względem funkcjonalnym stanowi zatem kontekstowy wariant z. osobowego w funkcji anaforycznej [...].
Cytaty
W późniejszych czasach, kiedy już pojmowano własność osobistą, [...] kiedy potrzeba była wyrażenia zwracania się czynności i działania na przedmiot lub osobę działającą, utworzył się i inny zaimek po grammatycznemu zwrotny nazywany siebie, np. kto chciał wyrazić, że kocha swoje ja [...], powiedział ja kocham siebie.
[…] Prócz tego jest w języku naszym jak i w pokrewnych zajimek zwrotny: śeɓe, śę itd. Bez mianownika, którego mówiącá osoba lub mówiące osoby używają, kiedy jaką czynność, stán, przymiot odnoszą do siebie samych.
Wszelkie zajimki oznaczające osobę 3cią dzielą gramatycy według jich znaczeniá jak następuje: 3. Zajimki dzierżáwcze (pronomina possesiva), zostające w etymologicznym związku z zajimkami tak osobistemi, jak i ze zwrotnym, jako to: mój, tvój, svój, nas, vas. Te zajimki, przydáwane do rzeczowników, oznaczają włásność czyli dzierżenie lub náleżytość rzeczy do jednéj lub do kilku osób [...]. Zajimek tedy svój jest zwrotny, dzierżáwczy i może oznaczać włásność każdéj ze trzech osób [...].
[…] Zajimek nadto zwrotny svój odnosić się może nie tylko do podmiotu osoby 3éj obu liczb, lecz i cło osoby 1éj i 2éj w tym samym zdaniu, zupełnie tak, jak w sanskrycie i litewskim języku […].
Zaimki zwrotne pokazują, że działanie jakiéjś osoby do niéj się saméj odnosi.
Zaimek, zastępujące dopełnienie, gdy czynność podmiotu jest zwrócona na sam podmiot, nazywa się zaimkiem zwrotnym; używamy go bez względu, czy osoba jest piérwsza, druga, czy trzecia, liczby pojedyńczéj, czy mnogiéj, wszystkich trzech rodzajów.
Zaimki, według wewnętrznéj swéj istoty, dzielą się na osobiste, wrotny, dzierżawcze, pytające, względne, wskazujące i nieokreślne.
Zaimki zwrotne są te, które oznaczają, że czynność osoby działąjącej zwraca się na nią samą, a nie przechodzi na inną osobę ani na żadną rzecz, np. myję się; tu oznacza zaimek zwrotny się, że czynność odemnie wychodząca na żaden inny przedmiot nie przechodzi, lecz przy mnie pozostaje. Podobnie uczę się, bawię się, cieszę się.
Zaimek podług rozmaitego swego znaczenia bywa: osobisty, zwrotny, dzierżawczy, ukazujący, pytający, względny i ogólny. [...] Zaimek zwrotny oznacza, że czynność zwraca się na ten przedmiot, który ją wykonywa: się, siebie, np. Kochaj bliźniego, jak siebie samego. Tu należy zaimek zwrotno-określający: sam-a-o.
Słowo zwrotne, jest to słowo, które oznacza, że czynność jaka, zwraca się na tę osobę lub rzecz, która tęż czynność wykonywa. Słowo zwrotne powstaje ze słów czynnych, i przybiéra zaimek zwrotny się, siebie, np. uczyć się; pogodzić się.
[Zajimki] Zwrotne Siebia, Sobie, Siebie, Się, Sobą, w Sobie. Nieokreslne: Ktokolwiek, którykolwiek i t. d.
Jest wreszcie jeszcze tak zwany zaimek zwrotny: siebie, się, używający się wtenczas jedynie, kiedy jaką czynność, lub stan odnosimy do siebie samych, np. (ja) chwalę się [...].
Мѣстоименія бываютъ: […] Возвратныя, [zaimki] zwrotne, показывающія, что лицо или предметъ производитъ дѣйствіе самъ на себя. Возвратное мѣстоименіе есть одно, siebie или się напр. kocha siebie samego. Uważają się za rozumnych.
Zaimek zwrotny. Formy grzeczności.
Polskie się nazywa się zaimkiem zwrotnym (pronome reflexivo, x – ks). W języku portugalskim tłomaczy się przez se, jeżeli się zwraca do trzeciej osoby; ale gdy się zwraca do osoby pierwszej lub drugiej, tłomaczy się zaimkami osobowemi me, te, nos, vos; na prz.:
on się umył — elle se lavou, ona się umyła — ella se lavou, [...], ale: ja się umyłem — eu me lavei, ty się umyłeś — tu te lavaste, [...].
Zaimki siebie, sobie, się oznaczają, że czynność osoby działającej nie przechodzi na żadną inną osobę ani rzecz, tylko zwraca się na nią samą; zaimki te nazywają się zwrotne.
Zaimek. Zaimki rzeczowne, przymiotne i przysłowne. Zaimki odpowiednikowe. Zaimki osobowe, zwrotne, dzierżawcze, wskazujące, względne, pytające i nieokreślone.
Ze względu na znaczenie dzielimy zaimki na: a) osobowe (ja, ty, my, wy...), b) zwrotne (siebie, sobie, się ...), c) dzierżawcze (mój, moja, moje...), d) wskazujące (ten, ta, to, on, ów, tamten...), e) względne (który, która, które, jaki...), f) pytające (jaki? który?...), g) nieokreślne (ktoś, czyjś, jakiś...).
Do form strony czynnej dodaje się zaimek zwrotnysię.
Zaimek zwrotny (relexivo)
se (się) — używa się, gdy zwracamy się do 3-ej osoby [...].
★Zaimki (pronomina) - wyrazy zastępujące imiona i przysłówki: [...] C. ★Osobowe (personalia), np. ja, ty, ★zwrotne (reflexiva), np. się, ★dzierżawcze (possesiva), np. mój, ★wskazujące (demonstrativa), np. ten, ★względne, np. który, ★pytające (interrogativa), np. kto?, ★nieokreślone, nieoznaczone (indefinita), np. ktoś.
Zwrotna strona, p. czasowniki II 4; zwrotne, p. zaimki.
Siebie, sobie, się, sobą - to zaimek zwrotny, ponieważ oznacza osobę lub rzecz, do której wraca własna czynność.