Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

liczebnik główny

Język: polski
EJP 1991, 186 Definicja współczesna

Liczebniki główne są wyrazami określającymi ilość obiektów [...].

Cytaty

Liczebniki główne są te, które służą do liczenia i odpowiadają na zapytanie: Ile? Ilu? Iloma?.

Liczebniki dzielą się na: 1. Główne. 2. Porządkowe. 3. Ułamkowe. 4. Zbiorowe. 5. Stosunkowe.

Do liczebników głównych należą także wyrazy oznaczające liczbę tylko ogólnie. Takiemi liczebnikami są: Wiele, ile, tyle, kilka, kilkadziesiąt, mało, trocha.

Liczebniki oznaczone dzielą się jeszcze ze względu na ich znaczenie na: a) piérwotne czyli główne (kardynalne), dla tego tak nazwane, iż się z nich inne urabiają, te odpowiadają na pytanie ile? […]; b) porządkowe, wskazujące porządek rzeczy po sobie następujących [...]; c) mnożne albo spółkowe, znaczące ilość rzeczy jednego gatunku, do całości innéj rzeczy należących czyli w niéj powtórzonych [...]; d) społeczne, oznaczające społeczeństwo z wyrażoną liczbą istot [...].

Liczebniki: jeden, dwa, trzy, cztery... sto... tysiąc... milion... nazywamy głównemi, — głównemi dlatego, że one najwłaściwiéj przedstawiają, istotę liczebnika i że od nich dopiero wszystkie inne mniej więcej pochodzą. Używamy ich zwykle na pytanie: ile?

Liczebniki główne (numeraes cardinaes) są: 1 um jeden, uma jedna; 2 dois (niektórzy piszą dous) dwaj, dwa, duas dwie; 3 tres trzy; 4 quatro, 5 cinco, 6 seis, 7 sete, 8 oito, 9 nove, 10 dez, 11 onze [...].

§ 76. II. Liczebniki główne. Liczebniki, któremi oznaczamy liczbę osób lub rzeczy, a któremi odpowiadamy na pytanie „ile?“ — nazywają się główne.

Ze względu na znaczenie dzielimy liczebniki na: 1. porządkowe (pierwszy, wtóry, setny...), 2. ilościowe, z pośród których wyróżniamy: a) główne (pięć, dziesięć...), b) ułamkowe (pół, półtora, półtrzeci...), c) zbiorowe (czworo, dzisięcioro...), d) wielorakie (dwojaki, trojaki...), e) mnożne (podwójny, potrójny), 3. oznaczone (dziesięć, ośmnaście...), 4. nieoznaczone (mało, wiele, kilka...).

Liczebnik główny, np. pięć godzin, dziesięć dni, sto dwadzieścia sześć lat, dwudziestu chłopców, obie kobiety.