wpływ

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Benni/1923
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• Łoś III/1927

Dawniej objaśniano brak udźwięcznienia przed następującą półotwartą i otwartą u bardzo licznych osobników wpływami pisowni i uważano to zjawisko za wyjątek z ogólnej zasady typowego wymawiania polskiego [...].

[...] jeżeli typowe chełmińskie ńeśam lub ńeśema [...] są dawniejsze, to dobrzyńskie ńeśema powstało drugorzędnie pod wpływem ńeśe ńeśeće [...].

Narzędnik kończy się w wielu dialektach na -om, że jednak jest to w nich zwykły rezultat og.-pol. -ǫ, przeto nie można stwierdzić, czy nie działał tu także wpływ końcówki masc.-neut. -em.

Obie grupy przedstawiają może dwie różne warstwy chronologiczne, starszą i młodszą. Przypatrując się bliżej »starszej« grupie z jej pięknemi odpowiednikami i u <—ь ъ, widzimy, że w somukis kekulis suppis pyculs tisties krikstis asilis mamy do czynienia z mocnemi jerami, a przynajmniej z obocznością mocnych i słabych jerów, w pyculs i kekulis nadto z drugorzędnem jer (pьklъ, čechlъ), przyczem przy pyculs grał niewątpliwie rolę wpływ wyrazu pickūls = łot. pikuls.

Z biegiem czasu niejedno ’e z jeru rozwinięte uległo wykolejeniu t. j. wpływowi tak częstej oboczności ’e || ’o.

O przysłówkowych komparatywach była już mowa w § 57, tu dodać jeszcze można, że na postać -ej nie były zapewne bez wpływu formy odmienne piękniejszy piękniejsza, których związek z pięknie(j).... był przecież zawsze odczuwany.

Formę dwóch objaśnić można, jako wynik podwójnej analogji, a nianowicie ukazanie się końcowego -ch wywołała analogja do trzech, cztyrzech; co się zaś tyczy -o, to najprawdopodobniej objawia się tu wpływ form rzeczownikowych L. pl. na -och, D. pl. na -om, D. I. du. na -oma; stąd też wzięły początek nowe formy: dwom, dwoma, obom, oboma (p. niżej). Pisownia dwuch odbija w sobie wpływ pisowni pierwotnej formy dwu.