terminów gramatycznych online
słowo nijakie
Cytaty
O Słowie. Anglicy mają słowa czynné, biérné, nijakié i zaimkowé, te zaś osobisté abo nieosobisté, foremné abo nieforemné.
Tak np. wyrażenia który czytał, który napisał, nie mogą być zmienione, bo w polskim języku słowa czynne imiesłowów czasu przeszłego nie mają. [...] W rossyjskim języku słowa wszystkich gatunków (видовъ) mają imiesłowy czasu przeszłego np. читавшiй (który czytał), написавшiй (który napisał), шедшiй (który szedł) i t. p. W polskim zaś mają ten imiesłów tylko słowa wzmagalne (прiобрѣтательные глаголы), oraz niektóre nijakie np. spróchniały (od spróchnieć), osiwiały (od osiwieć).
Rząd tego rodzaju może się także znajdować przy słowach nijakich.
[...] Lecz są czynności i działaniá jistót wyráżane słowami, które nie przechodzą wprost na jinne przedmioty [...]. Słowa wyráżające takowe działania nazywámy nieprzechodnemi (intransitiva); takiemi są powyższe słowa [...] i tym podobne, które zaliczają niektórzy gramatycy do słów nijakich. [...] Lecz ściśle rzecz biorąc, słowa nijakie oznaczają stán jistoty jakiéj [...]. Názwa ta słowo nijakie (verbum neutrum) powstała w dziedzinie gramatyki łacińskiego języka, w którym każde słowo czynne przechodne má odpowiednią sobie formę bierną [...].
[...] Spółgłoska j nie tylko w sanskrycie i w słowiańskiéj mowie, a w szczególności w języku starosłowiańskim i polskim, ale także w języku gockim, [...] jest pogłosem po większéj części nadającym słowu znaczenie przechodnie. I tak gockie nisan (być zbaɣonym), w czasie przeszłym nas (ocáláł) jest słowo nijakie [...].
[…] Pogłosem e-jat urabiają się od piérwotników jimionowych słowa nijakie tak zwane poczynające (verba inchoativa) i to niedokonane, jako to: od ból boleję […].
Глаголы по значенію своему раздѣляются на залоги, которые суть: [...] 2) Средній, słowo nijakie, противоположный дѣйствительному, показываетъ какое либо состояніе или дѣйствіе не переходящее на другой предметъ. Послѣ глагола средняго залога нельзя сдѣлать вопроса kogo? со? напр. iść, spać, jechać, płakać.
Słowo wyraża czynność lub stan pewnej osoby lub rzeczy; np. czytam, niesiesz, strzeże, płynie, rośnie, leży, i t. d. Stąd dwa główne działy słów: 1) słowa wyrażające czynność, jak np. czytać, nieść, [...] i te nazywamy czynnemi, 2) słowa wyrażające stan istoty jakiej, jak np. rosnąć, stać, siedzieć, leżeć, spać, odpoczywać, świecić, schnąć, więdnąć, gasnąć, i t. p. i te noszą nazwę słów nijakich.