terminów gramatycznych online
słowo nijakie
Cytaty
Słowa Czynne, także Niejakie i Nieosobowe znaczące czynność, dobierają w niektórych czasach słowa avoir.
Tak słowa Zaimkowe, jako i Nijakie, Czasują się z słowem être, w czasach Złożonych.
[Verbum] Neutrum. [Słowo] Nijakie.
Co do znaczenia słowa są: [...] 3) Nijakie, które wyrażają prosty stan rzeczy jakiéj, bez żadnego względu na drugą np. słońce świéci, rolnik stoi.
Czwarty przypadek stoi na pytanie kogo? co? […] 6) po niektórych słowach nijakich za czynne wziętych, np. przebiegł całą Polskę […].
Słowo nijakie: bieleć, stygnąć, wyraża czynność nie rozciągającą się za przedmiot działający.
Pod względem działania dzielą się słowa na czynne, bierne, nijakie i odnośne [...]. Słowa nijakie wyrażają wprawdzie działanie, ale nie mają przedmiotu na który by działały [...].
Tak np. wyrażenia który czytał, który napisał, nie mogą być zmienione, bo w polskim języku słowa czynne imiesłowów czasu przeszłego nie mają. [...] W rossyjskim języku słowa wszystkich gatunków (видовъ) mają imiesłowy czasu przeszłego np. читавшiй (który czytał), написавшiй (który napisał), шедшiй (który szedł) i t. p. W polskim zaś mają ten imiesłów tylko słowa wzmagalne (прiобрѣтательные глаголы), oraz niektóre nijakie np. spróchniały (od spróchnieć), osiwiały (od osiwieć).
Rząd tego rodzaju może się także znajdować przy słowach nijakich.
Słowo nijakie nie pokazuje czynności, ale raczéj jakieś zachowanie się osób lub rzeczy bezwzględnie do drugich, i nie ma żadnego przedmiotu działania.
Słowa nijakie czyli nieprzechodnie oznaczają stan albo działanie podmiotu, które odbywa się w nim samym i nie ma ruchu zewnętrznego, czyli nie przechodzi na przedmiot uboczny […].
Słowa czynne, użyte bez dopełnienia prostego, stają się nijakiemi, bo wyrażają stan podmiotu.
Słowo w języku polskim jest siedmiorakie: czynne, zwrotne, wzajemnie-zwrotne, nijakie, posiłkowe, bierne, i czynno-bierne albo przymiotne.
W § niniejszym poznaliśmy tedy sześć rodzajów słów: 1. czynne przechodnie (chwalić, kochać) 2. czynne nieprzechodnie (pomagać, ufać), 3. [słowo] nijakie (leżeć, stać), 4. zwrotne (chwalić się, leczyć się), 5. zaimkowe (bać się, przechadzać się) i 6. nieosobowe (grzmi, dnieje).
Słowa bywają: a) czynne przechodnie, kiedy oznaczają czynność, przechodzącą na kogo lub na co, np. chwalę (brata), kocham (matkę), ganię (leniwca) [...]; c) nijakie, kiedy oznaczają byt, stan lub czynność, która do niczego się nie odnosi, np.: Bóg jest, wiatr wieje, deszcz pada, obraz wisi, zegar idzie, dziecię śpi [...].
Słowo wyraża czynność lub stan pewnej osoby lub rzeczy; np. czytam, niesiesz, strzeże, płynie, rośnie, leży, i t. d. Stąd dwa główne działy słów: 1) słowa wyrażające czynność, jak np. czytać, nieść, [...] i te nazywamy czynnemi, 2) słowa wyrażające stan istoty jakiej, jak np. rosnąć, stać, siedzieć, leżeć, spać, odpoczywać, świecić, schnąć, więdnąć, gasnąć, i t. p. i te noszą nazwę słów nijakich.