Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

tryb warunkowy

Język: polski
Definicja współczesna

Zob. tryb przypuszczający

Cytaty

Tryb warunkowy wyraża, iż czynność jaka pod pewnym tylko warunkiem miejsce by mieć mogła.

TRYB WARUNKOWY Znaczy iż byłoby lub stałoby się co pod jakim warunkiem. Czas Przeszły lub Przyszły. Z Twierdzeniem r. m. Byłbym znany, nym.

Znałbym, i t. d., Znałbyś, i t. d. [...]Tryb Warunkowy tę ma własność: 1e, iż u końca ma spojnik by z przyrostkami słowowemi: 2e, nie jest rządzonym od innych wyrazów: 3e, daje się czasować z Pytaniem.

Uważałem nadto, iż prócz czterech Trybów dotąd wyrażanych, Bezokolicznego, Oznajmującego, Rozkazującego i Łączącego, są jeszcze w mowie naszej, Warunkowy i Życzący, a co dowiodłem w Przypiskach.

Tryb warunkowy, który wyraża działanie warunkowo, to jest kiedy mówimy że działanie jakie byłoby pod warunkiem [...].

[…] Tu słowo siedziałby, oznacza, iż podmiot byłby w stanie siedzenia, gdyby coś innego zaszło, to jest pod pewnym warunkiem; taki sposób wyrażenia nazywamy trybem warunkowym, czyli zawarowanym.

Zestawiwszy dwa wyrazy: kupiłem i kupiłbym, widzimy dwie formy jednego słowa, dwa sposoby wyrażenia, dwa tryby. Pierwszy nazywa się trybem oznajmującym, bo wyraża, oznajmia czynność rzeczywistą; drugi nazywa się trybem warunkowym, bo wyraża czynność warunkową, która zależy od okoliczności, warunków.

Въ польскихъ и русскихъ глаголахъ для выраженія наклоненія сослагательнаго или условнаго, trybu życzącego, lub warunkowego, ynoтребляемаго въ иностранныхъ языкахъ прибавляются союзы: by, aby, oby, jeśliby (чтобы, еслибы, когдабы и т. п.), къ прошедшему времени; напр. kochałby, любилъбы: aby kochał, чтобы любилъ; aby kochali, чтобы любили; jeśliby kochali, ислибы любили.