Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czas

Język: polski
EJO 1999, 97 Definicja współczesna

Czas. Kategoria gramatyczna czasownika, prymarnie wyrażająca stosunek czasowy momentu zdarzenia, o którym mowa w zdaniu, do chwili mówienia, sekundarnie używana także do wyrażenia modalności.

Cytaty

Czás po Fr. le temps [...] jest trojáki. bo cokolwiek sie dzieje, to álbo teras, i to jest czás teráźniejszy, który sie téż obecnym i niniejszym nazywa, po Fr. le présent [...]. álbo sie dziać będzié, i to jest czás przyszły, po Fr. futur [...]. álbo sie już stáło, á to jest czás przeszły.

Koniugacya jest odmienianie słow w ostatnich sylabach, przez sposoby i czasy. [...] Czasy te pięć: Teraźniejszy, przeszły niedoskonały, przeszły doskonały, przeszły więcej niż doskonały, i przyszły.

May Posiłkuje tryb życzący we wszystkich czasach kiedy się chce oznaczyć możność wątpliwá.

Uwaga. Dla ożywienia naszej mowy, używamy zamienni, t.j. bierzemy jeden czas zamiast drugiego, lub jeden tryb zamiast drugiego.

Bardzo skromne i krótkie są opisy i pojęcia o mowie, na przykład italskiej, francuzkiej, lingua, linguadžio, odpowiada naszej mowa gawęda, toż samo po fr. langue i langage, nic tu rażącego nie ma, a przeciwnie u sław. Bezokolicznosć, nijakosć, nijaki gatunek, rodzaj, czas, lub rzecz nijaka, przymioty nijakie, po prostu są to brednie bazgraczów a nie tłómaczów z łacińskiego.

Piąta część mowy. "Słowoczasowniki".

To jest, Prawidła zasadniczo naukowe klasyczne poznania czasów.

Więc mamy ogółowie trzy czasy, a sczegółowie pięć.

Czasy. Stosownie do tego, w jakim czasie odbywa się czynność wyrażona słowem, rozróżniamy odpowiednie formy czasowe, a mianowicie w dzisiejszej polszczyźnie mamy: czas teraźniejszy, przeszły, zaprzeszły (o ile czynność odbyła się przed inną przeszłą) i czas przyszły.