Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

samogłoska nosowa

Język: polski
EJP 1991, 297 Definicja współczesna

Samogłoski nosowe wymawiane są przy udziale artykulacji nosowej: w trakcie ich wymawiania podniebienie miękkie jest częściowo opuszczone, skutkiem czego strumień powietrza wydostaje się równocześnie przez jamę ustną i komorę nosową.

Cytaty

Samogłoski są czworakie, otwarte, ściśnięte, nosowe, i nierozłączne. 1e. Otwarte; a, e, i, j, o, u, y: nie mają znamienia, i otwarto się wymawiają: np. Znam ten list, on tu był pisany. 2e. Ściśnięte; é, ó, ze znamieniem i ściśniętemi wymawiające się ustami: [...] 3e. Nosowe; ę, ą, mają pod spodem ogonek i przez nos się wymawiają: np. Idę drogą. 4e. Nierozłączne są Dwójsamogłoski i Trójsamogłoski, a te się miesczą w jednej zgłosce czyli syllabie [...] Dwójsamogłoski; ia, ja, ie, je [...] biy, roy, wuy, stryy. Trójsamogłoski; iay, jay, iey, jey, juy, іаu; np. mien-iaj, mi-jay, wiey, mo-jey, wo-juy, miau-czeć.

Samogłoski polskie dzielimy na otwarte: a, e, o, u, nosowe: ą, ę, cienkie: i, grube: y, pochylone: e, ó; wszystkie zaś inne litery zowią się spółgłoskami.

Różnica pomiędzy niémi ta zachodzi: om, on, przyjmuje brzmienie nosowe okrągłe, gdy przeciwnie, samogłoski nosowe: ą, ę, mają zawsze dźwięk nosowy, naśladujący stękanie chorego.

Półtonowe te dwie samogłoski nosowe utworzyły się u nas z powodu opuszczenia w wyrazach spółgłosek nosowych, a przyczepienie znaków do samogłosek obok tychże spółgłosek znajdujących się.

Głoski nosowe.

W języku polskim są tylko dwie samogłoski nosowe: ą i ę. W portugalskim jest ich pięć:

am — nosowo a, em — nosowe e, podobnie jak polskie ę,

im — nosowe i, prawie jak ,

om — nosowe o, jak polskie ą, um — nosowe u.

Samogłoski. Wszystkich samogłosek w języku polskim mamy dziewięć: 1) czyste a, e, i, o, ó, y (prąd powietrza przechodzi przez jamę ustną). 2) nosowe ą, ę (powietrze, udźwięcznione w krtani, przepływa częścią przez usta, częścią przez jamę nosową).