terminów gramatycznych online
samogłoska nosowa
Samogłoski nosowe wymawiane są przy udziale artykulacji nosowej: w trakcie ich wymawiania podniebienie miękkie jest częściowo opuszczone, skutkiem czego strumień powietrza wydostaje się równocześnie przez jamę ustną i komorę nosową.
Cytaty
Dopiero wyliczone samogłoski dzielę się na 8, a spółgłoski na 6 następujących niższych gatunków:
A. Samogłoski: 1) Na czyste, a, e, i, j, o, ó, u, y. 2) Na nosowe, ą, ę. 3) Na dwogłosy (dyftonges) [...].
Nie ma żadnego innego języka, który by się mógł poszczycić, jak polski, tylą gatunkami głosów średnio- i zupełniotwardych, miękkich pojedyńczych i złożonych; który by tyle miał samogłosek jako to czystych, nosowych, otwartych, ścisnionych, krótkich, długich, i złożonych z nich dwó- i trzygłosek.
Nosowy, nasalis.
[…] Oprócz powyższych ustnych samogłosek są w naszym języku dwie samogłoski, tak zwane nosowe, przy których wygłászaniu głos s powietrzem wypływá na zewnątrz otworami nosa.
[...] Widzim tutáj, że samogłoska piérwiástkowa y wráz z wsuwką n, to jest dwójka yn przemienić się musiała w samogłoskę nosową ę. Takowe wsuwki spółgłoski nosowéj, przemieniające się wráz ze samogłoską piérwiástkową w samogłoskę nosową, znajdują się także i w jinnych słowach polskich [...].
[…] Te temáta zachowują piérwotną swą postać przed zakończeniami ę, ą, jakkolwiek w tych zakończeniach tkwi spójka i, którá utonęła w powyższych samogłoskach nosowych e, ą […].
Dwie zaś ą i ę nazywają się ustno-nosowemi, albo krócej nosowemi, ponieważ przy ich wymawianiu powietrze brzmiące z krtani wydostaje się na zewnątrz częścią przez jamę ustną, częścią zaś przez jamę nosową, która wówczas nie jest zamknięta końcem miękkiego podniebienia.
Oprócz samogłosek nosowych e i ą była jeszcze w języku staropolskim samogłoska nosowa an, dzisiaj słyszana tylko w ustach ludu wiejskiego niektórych okolic, np. w wyrazach: bandzie, świanty, ranka i t p. W ustach ludzi wykształconych dźwięk an słyszymy w niektórych wyrazach cudzoziemskich, ja k np. oranżerja, stangret, Anglja, transport i t. p.