Historical dictionary
of grammatical terms online

samogłoska nosowa

Language: polski
EJP 1991, 297 Contemporary definition

Samogłoski nosowe wymawiane są przy udziale artykulacji nosowej: w trakcie ich wymawiania podniebienie miękkie jest częściowo opuszczone, skutkiem czego strumień powietrza wydostaje się równocześnie przez jamę ustną i komorę nosową.

Quotations

Samogłoski nosowe, przy których wyrabianiu część powietrza w kanał nosa pędzimy, dzielą się na grubszą ą i cieńszą ę.

Samogłoski dzielą się na: grube: a, y, o, u. pośrednie: e. cienkie: i. nosowe: ę, ą.

I. Imiona nieżywotne zakończone w piérwszym przypadku na b, ch, d, f, g, k, poprzedzone od spółgłoski, albo od jednéj ze samogłosek nosowych ą, ę, (wszystkie bez wyjątku), albo od samogłoski e, o, u; także zakończone na spółgłoskę j, (w miejscu któréj pospolicie y piszą i z poprzedzającą samogłoską jako dwugłoskę uważają), na l, które e poprzedza, ł, m, n, p, r, s, t, w, tudzież na z poprzedzone od samogłoski, mają przypadek drugi na u, np.: ogród, prom itp.

Samogłoski nosowe ę, ą tylko język polski w sławiańszczyźnie zachował.

Ze względu na mechaniczne działanie organu mowy, samogłoski podzielają się na gardłowe i nosowe. Gardłowemi są: a, á, o, ó, u, e, é, y, i; — nosowemi: ą, ę.

Wyrazy, zakończone na spółgłoskę mocną, mają w ostatniéj zgłosce samogłoskę otwartą, a jeżeliby była pochylona, to ona nie przechodzi na otwartą w odmianie wyrazu; nosowe również nie zmieniają się […].

Samogłoski polskie dzielimy na otwarte: a, e, o, u, nosowe: ą, ę, cienkie: i, grube: y, pochylone: e, ó; wszystkie zaś inne litery zowią się spółgłoskami.

Różnica pomiędzy niémi ta zachodzi: om, on, przyjmuje brzmienie nosowe okrągłe, gdy przeciwnie, samogłoski nosowe: ą, ę, mają zawsze dźwięk nosowy, naśladujący stękanie chorego.

Samogłoski. Wszystkich samogłosek w języku polskim mamy dziewięć: 1) czyste a, e, i, o, ó, y (prąd powietrza przechodzi przez jamę ustną). 2) nosowe ą, ę (powietrze, udźwięcznione w krtani, przepływa częścią przez usta, częścią przez jamę nosową).