Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

szyk wyrazów

Język: polski

Cytaty

Ordo Grammaticus. Szyk Wyrazow.

Wszystkie języki słowiańskie powstały z jednego szczepu: wszystko więc, czém się teraz między sobą różnią, jest skutkiem zmian, które z czasem nastąpiły w ich głoskach, w ich akcencie, w zewnętrzności i znaczeniu wyrazów, w formach grammatycznych, w ich bogactwie lexykologiczném, w ich składni i szyku.

Składnia szyku, gdy każda część mowy ma swe miesce podług natury języka. Szyk w języku polskim jest dosyć wolny, i najwięcey zależy od uczucia, rozsądku, i ucha. Postać przekładania wyrazów nazywa się Przekładnią.

Szyk wyrazów zależy na przeznaczeniu każdemu właściwego w zdaniu miejsca.

ROZDZIAŁ IV. O SZYKU WYRAZÓW (О РАЗМѣЩЕНIИ СЛОВЪ.) §. 1. Cel i główne zasady szyku.

§. 1. Cel i główne zasady szyku.

Wszakże, gdy szyk w naszym języku dowolny, rząd objaśnia się przy każdéj w szczególności części mowy, więc w składni naszéj tylko w zgodzie przy wszelkich rządach wykład może mieć miejsce.

Podział składni na [...] zbiorową (syntetyczną), która uczy, jak te części czyli wyrazy według zasad: rządu, zgody i szyku związać z sobą i ułożyć w zdania, a potem przez rozbiór logiczny znaczenie tych zdań w okresie poznawać.

Przez szyk wyrazów rozumiemy porządek, w jakim wyrazy w zdaniu po sobie następują. Szyk wyrazów polskich może być dwojaki: prosty i przestawny.

Rzeczownik pisze się też przez literę początkową wielką, gdy jest wprawdzie imieniem pospolitem, które jednak użyto w znaczeniu odrębnem, rożnem od zwykłego, albo też które stanowi integralną część nazwy, mającej przy tem szyk wyrazów ustalony [...] Biała Woda, Borki Wielkie.