of grammatical terms online
spółgłoska zębowa
Etymology: kalka łac. consonans dentalis
zob. spółgłoska przedniojęzykowa
Quotations
Na nic bowiem nie przyda się wiadomość dziecku, że ta lub owa zpółgłoska [!] jest wargową, zębową, podniebienną lub gardłową i t. d. owszem, ostatni sposob ich wykładania wpadając w anatomię, obcy przedmiot Grammatyce szczegulnej, zwłaszcza początkowej, trudzi młode umysły, nudzi, i odstręcza.
[…] Spółgłoski bowiem, przy których urábianiu język działá w pobliżu przednich zębów, nazywámy zębowemi, takiemi są: d, t, z, s, ł, n […].
Tymczasem zwrácámy na to uwágę, że tylko temáta urobione pogłosem j od piérwiástków lub piérwotników kończących się na spółgłoski zębowe, jakiemi są: t, d, s, z, st, zd, ulegają dwojakiemu miękczeniu u słów spájających się ze spójką i. Piérwotná bowiem postać tych temátów kończy się na spółgłoski zmiękczone przyciskowe [...].
Samo się przez się rozumié, że postać temátu nie ulega żádnéj przemianie przed spójką i, jeżeli piérwotnik, od którego jest urobiony temát, kończy się na spółgłoski gardłowe, wargowe albo płynne […].
Pyt. Czy my więcej mamy spółgłosek od łacinników i jakie są mianowicie? Odp. Że my więcej mamy, to nieulega żadnej wątpliwości, a temi są przyciskowe, przyciskowo-dźwieczne, syczące i zębowe, jakich łacinnicy nie mają wcale w swem abecadle, i my własnych mamy o trzynaście więcej od nich spółgłosek, czyli razem w ogóle licząc z łacińskiemi, mamy trzydzieści dwie.
SPÓŁGŁOSKI [...] Przeciągłe Głośne Ciche [...] Spółprzeciągłe. Spółsyczące dz c. Spółszumiące dź cz. Doraźne. Gardłowe [Głośne] g [Ciche] k. Zębowe [Głośne] d [Ciche] t. Wargowe [Głośne] b [Ciche] p.
Przy wymawianiu zaś językowych, odróżniając trzy główne położenia języka, będziemy mieli: a) przednio-językowe, zwane [spółgłoskami] zębowemi: t, d, c, dz, s, z, ł, l, r, n.