terminów gramatycznych online
akut
Geneza: łac. ăcūtus 'ostry'
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Słowniczek: Gaert/1927
Akut. Typ — akcentu tonalnego charakteryzujący się ostrym podwyższeniem tonu w sylabie akcentowanej [...]. W slawistyce terminu "a.” („intonacja akutowa”) używa się w odniesieniu do pierwotnego ps. akcentu rosnącego spoczywającego na sylabie długiej, natomiast późnops. akcent rosnący, powstały w wyniku cofnięcia pierwotnego akcentu z jerów, nazywa się nowym a. (intonacją nowoakutową).
Cytaty
Mimochodem zwracam uwagę, że znikanie jerów lub ich wokalizacja pełna nie zależą od przycisku, p. niżej § 30. Sprawa intonacji łączy się najściślej z iloczasem i jest też tam (w następnych §§) przedstawiona. Tu zwracam tylko uwagę na pośrednie zachowanie dawnej różnicy (prasłow.) między akutem a cyrkumfleksem w zastępstwie nagłosowych or- ot- (ramię || rola), § 65, 7.
Większa część kaszubsko-polskich długich istniała już pod koniec epoki prasłowiańskiej, różniąc się od krótkich nie tylko iloczasem ale i osobną intonacją, przyczem na gruncie pralechickim przyłączyła się do tego i w ślad za tem różnica jakościowa. Tę intonację nazywamy w odróżnieniu od starego akutu i cyrkumfleksu, odziedziczonych z epoki praindoeuropejskiej, nowoakutową.
Rozróżnia się akcent zgłoskowy (intonację) rosnący (wznoszącą się, acutus, akut) i opadający (circumflexus, cyrkumfleks).
Akut, p. akcent.