terminów gramatycznych online
mowa wiązana
Język: polski
- Do łaskawego czytelnika: SkorM/1828
- Nauka o wierszowaniu: Łaz/1861
- O szykowni słow w mowie polskij: Prz/1816
- Oddział II. Budowa języka samskrytu: SkorM/1816
- Przypisy do grammatyki na klasę III: Kop/1783
- Słownik, t. 7: T-Y: SW/1900-1927
- Wstęp: Szt/1854
- Wstęp (+ Tabella): SkorM/1816
- Zbiór abecadłowy rzeczy: DwBg/1813
Cytaty
Przez Wiérszopistwo, rozumiémy naukę o Wiérszach, czyli o wiązanéj mowie.
Wiérszopistwo, uwáżá mowę wiązaną, albo powiérzchownie, to jest co do zewnętrznégo słów składu, albo wewnętrznie, to jest co do myśli Poetycznéj, czyli Wiérszopiskiej. Wiérszopistwo wewnętrzné usłyszymy w ostatniéj Klassie: teráz na powiérzchowné, jako łatwiejszé dájmy báczność.
[...] ażeby Uczniowie nasi w czytaniu Poetów uwáżać i poznáwać mogli céchy różniącé wiązaną Mowę od wolnéj.
Wierszopistwo czyli Poezyia co jest? 157, jak uważa mowę wiązaną i na czém zawisło? 158
Mowa jest według powszechnego postrzeżenia dwojaką, jedna wolna; ktorą zowiemy prozą; a druga wiązana, ktorą zowiemy rytmem.
Jednak znamice mowy i wolnej i wiązanej, tak są wieczyste i jawne, iż każdy prawy Pismosądca nie może nie rozrożnić, co jest właściwie prozą, a co wierszem.
[...] Piszą prawie wszystko w mowie wiązanéj, bądź zakończeniem bądź miarą wiersza, a czasem obojgiem, czyli harmonicznymi stopami (pes) i zakończeniem (cadentia) [...].
Indianie prawie wszystko piszą czyli ryją w wiązanej mowie.
Co do składni i szyku części mowy z załączonych wyciągów obrazów myśli w Samskrycie, w mowie najczęsciéj wiązanéj miarą iloczasu, tudzież iloczasu i zakończenia wiersza (kadencja), zwłaszcza w dalszym ciągu przypisów; przekonają się, że szyk wyrazów i słów w Samskrycie czyli składnia, jest wolną, do sławiańskiéj najbardziéj zbliżoną.
Każda z trzech wyżéj wymienionych mów [ustna, pisana i migowa, czyli jestowa] dzieli się jeszcze na potoczną, czyli wolną, albo prozę i na wiązaną, czyli wiersze albo rymy.
Znamiona, czyli cechy mowy każdego gatunku z osobna, są następne: [...] Wiązanéj; rymy czyli wiersze, te są u różnych narodów odmienne.
[…] Taż sama myśl może być w prozie dłużéj lub krócéj, większą lub mniejszą liczbą słów wyrażona; rytm zatém prozy nie ma pewnego z góry zakreślonego kształtu, ani pewnych granic stałych dla toku mowy, i dlatego prozę nazywamy także mową niewiązaną [...]. Inaczéj rzecz się ma we wierszach, czyli w mowie wiązanéj [...].
Wiązany [...] 2. Mowa wiązana = rymy, wiersze.