terminów gramatycznych online
odmieniać (się)
Cytaty
Wszystkie te kończące się ná wokały, à, è, u, Akcentem náznáczone nie odmieniają się w wielkiej liczbie w swym kończeniu, jáko La Verità Prawdá, Le Verità [...].
Participia [..] jákie jest Hauuto, nie odmieniáją się, áni w rodzáju, áni w liczbie.
Z tych ośmiu części mowy, te trzy: Imie, Zaimek, Uczestnictwo odmieniają się przez spadki; słowo odmienia się przez czasy i sposoby: ostatnie cztery nic się nie odmieniają.
Do tej Części mowy, ktora sie Imieniem czyli Nomen nazywa, należą słowa, ktore się odmieniają przez spadki, czyli jak z Łacińskiego mowiemy, ktore się deklinują.
Do tej części mowy, ktora się nazywa Verbum, należą wszystkie słowa, co się odmieniają przez sposoby, czasy i Osoby, czyli jak z Łacińskiego mowiemy, ktore się koniugują, to jest ktorym się mogą dodawać Zaimki: Ja, ty, on; my, wy, oni; tak np. ja chwalę [...] oni chwalą.
O rodzaju rzeczowników. P. Czy rzeczownik odmienia się przez rodzaje. O. Nie, każdy rzeczownik ma już stały swój rodzaj, wcale się zatém przez rodzaje nie odmienia.
Przymiotnik odmienia się przez: rodzaje, liczby, przypadki, stopnie i formy.
Zaimki odmieniają się przez: rodzaje, liczby, osoby, przypadki.
Słowo albo czasownik jest część mowy odmienna, która oznacza czynność, byt, istnienie: pracować, być, zostać, stać się i t. d. Słowo inaczéj nazywa się czasownikiem dlatego, że się odmienia przez czasy.
Przysłówki, chociaż są częścią mowy nieodmienną, odmieniają się jednak przez stopnie, których jest również trzy: równy, wyższy, najwyższy.
Ta odmiana, ta deklinacya przymiotnika, przedstawi nam się na następującym wzorku, w którym odmieniać będziemy jednocześnie przymiotnik z rzeczownikiem.
Otóż jak rzeczowniki odmieniają się przez przypadki, tak znowu czasowniki odmieniają się przez osoby, liczby i czasy.
§ 41. Posiadamy w języku polskim wiele rzeczowników obcych rodzaju nijakiego, zapożyczonych z języka łacińskiego albo greckiego, jak kolegjum, gimnazjum, liceum. Rzeczowniki te nie odmieniają się wcale w liczbie poj. [...], w dalszych przypadkach odmieniają się prawidłowo, jak dzieło albo pole.
Wyrazy: grób, pan, syn, są nierozwinięte. Gdy zaś dodamy do nich przedrostki, lub przyrostki, wówczas będą rozwinięte: ogrodnik, pańszczyzna, synowiec... Wyrazy złożone rozpadają się na: Zestawienia: Boże Narodzenie, Morskie Oko, siostra miłosierdzia, Akademja Umiejetności, myć się. Zrosty: Wielkanoc, przed Wielkanocą, Rzeczpospolita, Rzeczpospolitej (nie odmieniają się obie części!). Złożenia: bladoniebieski, muchomor, woziwoda...