Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

odmiana słów, wyrazów

Język: polski
Definicja współczesna

Zob. fleksja (odmiana)

Cytaty

Zgodnobrzmiące litery, Г.Ж.К.Х.Ч.Ш. nazywają się odmiennemi: przeto że w pochodzeniach (Derivatio) i sprzężeniach (Coniugatio) odmianom podpadają: Богъ, Bóg, божество, Bóstwo, божусь, Bogiem się klnę, вижу, widzę, видишъ, widzisz, видѣнъ widzian.

Imiona, które kończą się na Ъ. w Rodzącym spadku Małej Liczby przemieniaią Ъ na A . czyli У. w Dawającym na У. w Oskarżającym na A. albo żadnej nie mają odmiany.

Okolicznych przepisow udziałanie siły przewysza: Albowiem w tak wielkiejkwocie niezliczone muszą bydź odmiany i wyjęcia.

Tu należy wspomnieć także o słowie iść. Jak słowo kładł, zmienia się na kłaść, tak i słowo szedł powinnoby się zmienić na sześć; lecz gdy sześć jest wyrazem liczbowym, odmiana przeto słowa szedł musiała się stać nieforemną (szedł, iść).

Odmienne zowią się te, które odstępując od pierwszego zakończenia rozmaitym podpadają odmianom, jako: słownik, słownik-a, słownik-owi, słownik-u i t. d.

Przysłówek niekiedy, i to jednej tylko podpada odmianie, jak to widać w przykładzie, pięknie, i t. d.

Rzeczownik i Słowo najcelniejszemi są częściami mowy, i najliczniejsze mają podziały i odmiany.

W wyrazach: babka, łebkiem, żabka, grzybki, ząbki, grabki, słyszymy niby p, a mimo tego brzmienia, i mimo zasady pisania mocnych spółgłosek przy mocnych, a słabych przy słabych — napiszemy słabe b przy mocném b ze względu na wyraźnie brzmiące b w wyrazach: baba; łbem, żaba, grabie, grzyby, zęby [...]. Jeżeli odniósłszy się do źródłosłowu lub odmian wyrazu, jeszcze dostatecznéj wskazówki pisowni nie mamy, trzeba się odnieść wtedy do wyrazów pokrewnych jemu.