Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik

Język: polski
EJO 1999, 506 Definicja współczesna

Rzeczownik. Leksem o prymarnej funkcji subiektu - obiektu w zdaniu.

Cytaty

Tak np. niektóre wyrazy nazywamy Rzeczownikami, a to dla tego, że one oznaczają imiona rzeczy, drugie zaś nazywamy Przysłówkami, dla tego, że one się pospolicie przy słowach kładź zwykły.

Części mowy nazywają się po polsku i po łacinie, jak następuje:

Iwsza: Wykrzyknik (Interjectio), np. ach! [...]

VIIma: Rzeczownik (Substantivum), np. książka, papier, okno, Jan , koń i t. d.

Dlaczego wyrazy do siódmej części mowy należące nazywają się Rzeczownikami? i czy się odmieniają?

A. Wyrazy do 7mey części mowy należące nazywają się dla tego Rzeczownikami, iż najwięcej z nich oznaczają imiona rzeczy, np. papier, książka, pióro. Oznaczają one też imiona ludzkie, np. Jan, Stanisław, żołnierz albo zwierzęce, np. pies, koń, kaczka; albo na koniec objęcia rozumowe, np. wieczność, nieśmiertelność, rozum, dowcip i t. d.

Gdyż wyrazów, Przymiotniki z Rzeczownikami, do jednej części mowy liczyć, a wyrazów liczebnych (Liczników) niektórych do przysłówków, np. po pierwsze, po drugie, po trzecie, i t. d. drugich zaś do przymiotników, np. pierwszy, drugi, trzeci, rozrzucać nie można.

Język polski ma dziesięć części mowy: Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów, przyimek, przysłówek, spójnik, wykrzyknik.

Rzeczownik jest to wyraz, który oznacza albo osobę, albo rzecz, albo pomysł.

Rzeczowniki dzielą się na: 1. Oznaczające istoty żywe i nieżywe [...]. 2. Własne i pospolite [...]. 3. Piérwotne i pochodnie [...]. 4. Zdrobniałe i zgrubiałe [...]. 5. Sczegółowe i zbiorowe [...]. 6. Pojedyńcze i złożone [...]. 7. Jednokrotne, częstokrotne i dokonane [...].

Nazwa rzeczownik jest niestosowną, bo wiele jest istności umysłowych, które nie są rzeczami, — rzeczami także nie są osoby, — zaś imię jest nazwą właściwą tylko osobie, — rzeczom nie służy.

Istotnik czyli rzeczownik jest nazwanie każdéj istoty, w zdaniu zwykle jest podmiotem, i odpowiada na pytanie: kto? co?

Rzeczowniki czyli istotniki dzielą się jeszcze na własne czyli szczególne, pospolite czyli ogólne i podzielne.

Rzeczownik jest to wyraz, który oznacza imię osoby lub rzeczy, np. pan, Bóg, anioł, król, koń, pies, stół, książka, tablica, szkoła, pióro, okno, cnota, pilność, lenistwo itd.

Rzeczowniki, utworzone za pomocą sufiksu -stwo od tematów przymiotnikowych na -owo, które w wymawianiu już zatraciły, pisać należy bez w: n. p. ojcostwo, królestwo Józefostwo, i t. p .; utworzone zaś od innych tematów, które także mają w, pisać przez -wstwo, n. p. szewstwo, (szewc); prawodawstwo (prawodawca); myśliwstwo (myśliwy) i t. p.

[Antoni Małecki] Ponieważ więc na linii zapisanej pozostawiona być powinna przynajmniej jedna cała zgłoska, dlatego przyjęto też za zasadę, nie zostawiać na końcu zapisanego wiersza i przyimków w, z, np. w- Krakowie, z- Poznania, gdyż to nie są zgłoski; ale się pisze: w Krakowie, z Poznania i. t. d. Chyba że wypadnie powiedzieć we, ze, wtedy można dzielić przyimek od rzeczownika, np. we- Lwowie, ze- Lwowa.

§ 19. Słowa: Piotr, kot, grób, Mickiewicz, kamień, słoń, głos i t. d. wyrażają imię jakiejś osoby, zwierzęcia lub rzeczy. Części mowy, które są imionami osób, zwierząt lub rzeczy, nazywają się rzeczownikami.

Rzeczownik. — Rzeczowniki oznaczają nazwy osób i zwierząt, lub rzeczy nieżyjących.