terminów gramatycznych online
mowa język
Cytaty
Ztąd tedy káżdy łacno baczyć może, że żadnègo języká nié mász, ktoryby nie miał mieć literę własną w swéj mowie rózną od Łáćinskich względem tonu.
PRaepositio quid est? Pars orationis quae praeposita aliis partibus in oratione significationem earum aut complet, aut mutat, aut minuit.
Przełożenie co jest? Część mowy ktora przełożona inszym częściam w mowie známionowánie ich ábo wypełnia/ábo przemienia/ ábo umniejsza.
Naprzod się tedy termin dzieli u Fráncuzow ná dziewięć części, to jest z dziewięciorákiégo terminu powstáje mowá. á té są: ártykuł, imię, záimek, słowo, uczęstnictwo, przysłowié, przekłádánié, przyłączenié i wtrącęnié, po Fráncusku l'article, le nom, le pronom, le verbe, le participe, l'adverbe, la préposition, et l'interjection.
0 Mowie, czyli Języku, ktorego pomienione Narody używały.
Sarmatow albowiem Matki Amazonki, Serki, czyli Saracenki, lub Arabki, [...] dobrze umiały umiarkowanie, skład Imion, złączanie słow, w swojej mowie.
Przeto, i Żony Skitow, iako umiały dobrze sztukę Rycerską [...] tak i dobre ustawy mowy kształtniejszej umieć musiały: a tej w[i]adomości, do nauczenia się po Skityjsku, pożytecznie zażywały.
[...] pismo jest martwym naszych myśli obrazem, i można go czasem poprawić: mowa zaś jest zwierciadłem żywym, i przytomnym, ktorej ledwie kto (i to bardzo trudno) poprawić może.
Jedném z największych dobrodziejstw Bożych wylanych na ludzi, jest mowa, w któréj się uczucie, rozum, wolna wola i całe jestestwo człowieka odbija.
Mowa jest to wyrażenie myśli naszych drugim osobom. [...]P. Iloraka jest mowa? O. Trojaka: ustna jakiéj używamy w rozmowie; piśmienna, którą się posługujemy w listach lub dziełach pisanych, i migowa , właściwa dzieciom maleńkim i głuchoniemym ludziom. P. Z czego się mowa tworzy? O. Mowa tworzy się ze zdań, w których się myśli nasze zawierają [...].
P. Z czego składa się mowa ludzka? 0. Mowa ludzka składa się ze zdań, np. To dziecko uczy się dobrze. P. A zdania z czego się składają? 0. Zdania składają się z wyrazów, które inaczej zowiemy częściami mowy, np. To—dziecko—uczy—się—dobrze.
Uwaga. Język polski odznacza się od innych języków osobliwą łatwością urabiania jednego wyrazu na wiele części mowy, nadaje właśnie mowie naszej różnorodność i rozmaitość odmian: 1. Pierwiastek: Wdzięk 2. Rzeczownik: Wdzięczność 3. Rz. słowny: Wdzięczenie się 4. Przymiotnik: Wdzięczny-a-e 5. Słowo: Wdzięczyć się 6. Imiesłów: Wdzięczący-a-e się 7. Przysłówek: Wdzięcznie.
Przepis Kopczyńskiego, zalecający w rodzaju nijakim zamiast formy tym pisanie tém lub tem, nie ma żadnej słusznej podstawy ani w historji języka, ani w dzisiejszej mowie ogółu; jest tylko błędnym pomysłem jednego człowieka, osobistym życzeniem jednostki, nie zaś prawdą z żywego języka wydobytą.