of grammatical terms online
mowa język
Quotations
Ztąd tedy káżdy łacno baczyć może, że żadnègo języká nié mász, ktoryby nie miał mieć literę własną w swéj mowie rózną od Łáćinskich względem tonu.
PRaepositio quid est? Pars orationis quae praeposita aliis partibus in oratione significationem earum aut complet, aut mutat, aut minuit.
Przełożenie co jest? Część mowy ktora przełożona inszym częściam w mowie známionowánie ich ábo wypełnia/ábo przemienia/ ábo umniejsza.
0 Mowie, czyli Języku, ktorego pomienione Narody używały.
Sarmatow albowiem Matki Amazonki, Serki, czyli Saracenki, lub Arabki, [...] dobrze umiały umiarkowanie, skład Imion, złączanie słow, w swojej mowie.
Przeto, i Żony Skitow, iako umiały dobrze sztukę Rycerską [...] tak i dobre ustawy mowy kształtniejszej umieć musiały: a tej w[i]adomości, do nauczenia się po Skityjsku, pożytecznie zażywały.
[...] pismo jest martwym naszych myśli obrazem, i można go czasem poprawić: mowa zaś jest zwierciadłem żywym, i przytomnym, ktorej ledwie kto (i to bardzo trudno) poprawić może.
Zaimki Odnośne są, ktore odnoszą myśl o osobach lub rzeczach, o ktorych już wprzod w mowie było.
Jednak słowo: бываю, bywam, prawie zawsze zostaje się w mowie; Агриппа бываетъ беспамятевъ, Agryppa bywa zapamiętały.
Głosek wszystkich, jak brzmień prostych w naszéj mowie jest sześćdziesiąt sześć.
Mowa służy do wytłumaczenia myśli człowieka. Jeżeli więc on pojmuje co jasno; powinien i drugim téj myśli z jasnością udzielić, co nawet jest powinnością z wyższych towarzyskości i obyczajowości względów wypływającą.
Zastanawiając się nad słowami polskiemi, podziwiając ich bogactwo i dziwiąc się dla czego grammatyka pozwala im zostawać w takim nieładzie, jak gdyby jakim rozbitkom, albo siérotom, które tylko przypadkowo mowa nasza wzięła pod swoją opiekę – uczułem potrzebę zapomnienia w układzie téj książki wszelkich prawideł obcego spadkowania.
Człowiek różni się od zwierząt rozumem i mową; przez rozum poznaje rzeczy i o nich rozmyśla, przez mowę wyjawia innym myśli swoje; to jest udziela drugim zdania swego, czyli sądu o rzeczach [...]. Mowa przeto jest obrazem myśli, albo raczéj tłumaczeniem wyobrażeń i uczucia człowieka; gdyż przez nią opowiada się to, co się myśli, lub czuje [...]. Mowa zowie się także językiem. Cel mowy jest wzajemne rozumienie się ludzi między sobą [...].
Cel mowy jest wzajemne rozumienie się ludzi między sobą; jest ona trojaka: ustna, pisana i migowa czyli jestowa [...]. Można by także przydać znakową, np. telegraf i głosową, np. dzwonienie, trąbienie, bębnienie i t.d.
Każda z trzech wyżéj wymienionych mów [ustna, pisana i migowa, czyli jestowa] dzieli się jeszcze na potoczną, czyli wolną, albo prozę i na wiązaną, czyli wiersze albo rymy.
Słowo, Verbum, ktore dopełnia sensu w mowie, wyrażając jaką akcyą lub stan, w którym rzecz zostaje, np. piszę, siedzę.
Przepis Kopczyńskiego, zalecający w rodzaju nijakim zamiast formy tym pisanie tém lub tem, nie ma żadnej słusznej podstawy ani w historji języka, ani w dzisiejszej mowie ogółu; jest tylko błędnym pomysłem jednego człowieka, osobistym życzeniem jednostki, nie zaś prawdą z żywego języka wydobytą.