terminów gramatycznych online
słowo czasownik
Geneza: tłum. łac. verbum
Słowo [...] 2. W starej tradycji terminologicznej - synonim czasownika, por. do dziś używany termin „słowo posiłkowe”.
Cytaty
Słowo, lub verbum [...] eksprymuje i wyraża wszystkie ákćye, co się mogą czynić, jáko to aimer, kocháć [...]. Jest álbo w czásu (!) teraźniejszym, álbo w przeszłym, álbo w przyszłym.
Naprzod się tedy termin dzieli u Fráncuzow ná dziewięć części, to jest z dziewięciorákiégo terminu powstáje mowá. á té są: ártykuł, imię, záimek, słowo, uczęstnictwo, przysłowié, przekłádánié, przyłączenié i wtrącęnié, po Fráncusku l'article, le nom, le pronom, le verbe, le participe, l'adverbe, la préposition, et l'interjection.
Słowo jest część mowy, nachylájąca się przes sposoby czásy liczby i osoby. Dzieli sie rozmáicie. Naprzód względęm osoby, jest Osobisté i Nieosobisté. powtórnie względęm náchylánia jest Regulárné i Nieregulárné. po trzecié, względęm exystęncjéj jest istotné i Przymiótné. poczwarte względęm zgadzánia sie z inszymi częściámi mowy, jest Przechodzącé sie i uwolnióné. po piąté względęm rodzáju, jest Czyniącé, Cierpiącé, i Oddziélné. po szosté względęm zupełności, jest Obfitującé, Defektowé, i Średnié. po siódmé względęm sposobów, jest skóńczóné álbo Ográniczóné i Nieskóńczóné álbo Nieográniczóné.
Verbum quid est? słowo co jest? est pars orationis, jest część mowy, quae conjugatur, ktora się sprzęga, per modos, przez sposoby, tempora, czasy, numeros, liczby, et personas, i osoby, ùt scribo, jako piszę, laboro, pracuję, rogo, proszę, rogor, proszą mnie.
Części mowy nazywają się po polsku i po łacinie, jak następuje:
Iwsza: Wykrzyknik (Interjectio), np. ach! [...]
IXta: Słowo (Verbum), np. czytać, pisać, bić i t. d.
Chcąc słowa polskie, bądź to jednotliwe albo częstotliwe, bądź to dokonane albo niedokonane czasować, trzeba uważać na zakończenie trybu bezokolicznego.
Nazywam wyrazotwornią a nie zrodłosłowem dlatego, że ta część Grammatyki zawiera prawidła takie, które nauczają nie tylko jak się Słowa, ale jak się wszelkie wyrazy tworzą. Przez Słowo bowiem rozumie się w Grammatyce tylko same Verbum łacińskie.
Rozumiem, iż Grammatyka moja każdemu nad językiem polskim filozoficznie zastanawiającemu się, i dlatego miłą będzie, że zawiera rozmaite nowe uwagi o języku polskim, jakiemi są; owa o źródle języka polskiego, na k. 181, i rozbiór właściwości słów polskich na k. 91. Ta bowiem właściwość słów (verborum), nadaje taką doskonałość językowi polskiemu, przez którą on wszystkie inne celuje.
Wyrazy, oznaczające: czynność, stan albo byt osób, lub rzeczy czyli przedmiotów, nazywają się słowami. Ponieważ słowa odmieniają się, jak to zaraz zobaczymy przez czasy, więc zowią się także czasownikami.