terminów gramatycznych online
słowo czasownik
Geneza: tłum. łac. verbum
Słowo [...] 2. W starej tradycji terminologicznej - synonim czasownika, por. do dziś używany termin „słowo posiłkowe”.
Cytaty
Verbum – słowo: activum – sprawiące a. sprawujące; verbum substantivum – istotne, causativum – przyczynę dające, inchoativum – poczynające, anomalum – nierówne, neutro-passivum – rozne.
SŁOWO ‘wyraz, mowa; także gram.: czasownik’ (łącznie ok. 40 razy) [...] verbum Słowo, agere Sprawiać, pati Cirpieć aut neutrum żadne z tych significans znamionując (sv. partes oracionis) RN (k. tyt.); Sprawowanie, Słowo verbum (sv. De terminis in grammatica) RN (wykl. przednia) [...] adverbium i. allocutio przysłowie, ktore kładziemy wedle verbum ku wyjaśnieniu, co kusłowu przykładamy R b1v.
Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona, sine casu, aut agere, aut pati, aut neutrum significans.
Słowo w sobie zámyka czynić, cierpieć álbo być.
Verbum názywa się słowo lub część mowy, ktora przez czasy i osoby staczána bywa, znácząc co czynić abo przyjmowáć.
Rowna tej wątpliwość jest o rządzeniu słow imionami: Na przykład: Pospolicie mowiemy, Dwoch mi powiedziało [...] Tu zdają się słowa źle rządzić imionami, gdy te w Rodzącym, albo w oskarżającym spadku kładę, ktore w mianującym położone bydź powinny: Dwaj mi powiedzieli.
Toż samo, co o Imionach mowiemy, twierdzić można o słowach: ponieważ z ruska-słowiańskiego Tworo, Tajo, Sochranijo, Sopratajo etc. mamy podobne polskie: Stwarzam, Taję.
W téy mieszaninie tracą często wyrazy pierwiastkową swą naturę, i z odmiennych stają się w łączeniu nieodmiennemi: rzeczowniki, słowa lub zaimki z przyimkami, zamieniają się na wykrzykniki, przysłówki lub spojniki, np. przebóg, dajgobogu, wpodłuż, wszérz, wpoprzecz, nakrzyż, tojest [...].
Nadto uwagi tego autora [Jakubowicz], że słowo tylko być właściwie służy do twierdzenia czego o jakiéj rzeczy; że przysłówek nie, kiedy jest wyrazem osobnym, wyraża wzgląd przeciwny słowu być że każde słowo czyli czasownik, ma w sobie zawarte znaczenie słowa być i t. d.;
SŁOWA. Obacz Czasowniki, Tryb.
Słowa od rzeczowników tworzą się w następnym sposobie: np. babiéć i babić, zarybiać, ćmić, stronić, łupić [...].
Słowo jest to wyraz, oznaczający czynność, stan i byt, a w zdaniu zwykle jest orzeczeniem […].
Słowo w języku polskim jest siedmiorakie: czynne, zwrotne, wzajemnie-zwrotne, nijakie, posiłkowe, bierne, i czynno-bierne albo przymiotne.
Słowo albo czasownik jest część mowy odmienna, która oznacza czynność, byt, istnienie: pracować, być, zostać, stać się i t. d. Słowo inaczéj nazywa się czasownikiem dlatego, że się odmienia przez czasy.
P. Jak się dzielą słowa co do wewnętrznego swego znaczenia? O. Słowa dzielą się na: czynne, nijakie, zaimkowe, zwrotne, dokonane, niedokonane, częstotliwe i bierne.
Pyt. A któreż są nie odmiennemi [częściami mowy]?
Odp. Następne: Przyjimki, że najczęściej kładą się przy jimionach, lub odnoszą się do nich.
2re Przysłówki, że przy słowach kładą się zwykle, lub przymiotnikach słowowych.
3cie Spójniki, spajające czyli łączące zdania i okresy, i czasem rozłączające takowe.
4te Wykrzykniki, że się wykrzykuje w strachu nagłym gniewie, radości, lub biedzie nagłej i t. d.
Oetinger Józef "Przeważają w naszym języku słowa czyli czasowniki; kiedy w niemieckim rzeczowniki mają przewagę; służące nie tylko do oznaczenia wprost przedmiotów zmysłowych; ale obok jinnych do wyrażenia wszystkich stosunków rzeczy, jich, przymiotów, czynności, zmian, ruchu i t. d.".
§ 253. Pojęcie i podział słów. Słowo wyraża czynność lub stan pewnej osoby lub rzeczy; np. czytam, niesiesz, strzeże, płynie, rośnie, leży, i t. d.