Historical dictionary
of grammatical terms online

słowo czasownik

Language: polski
Etymology: tłum. łac. verbum
EJO 1999, 541 Contemporary definition

Słowo [...] 2. W starej tradycji terminologicznej - synonim czasownika, por. do dziś używany termin „słowo posiłkowe”.

Quotations

Verbum – słowo: activum – sprawiące a. sprawujące; verbum substantivum – istotne, causativum – przyczynę dające, inchoativum – poczynające, anomalum – nierówne, neutro-passivum – rozne.

Verbum názywa się słowo lub część mowy, ktora przez czasy i osoby staczána bywa, znácząc co czynić abo przyjmowáć.

Jeżeli zachodzi trudność, która się litera za którą ma w pisaniu położyć, szukaj, skąd to słowo pochodzi; obracaj w inszym spadku, liczbie, sposobie, osobie etc. a dojdziesz bez trudności

Główne warunki Szykowania wyrazów są: aby przymiotniki, imiesłowy, zaimki, słowa, nie zbyt odległe były od swoich rzeczowników [...]; nareszcie, aby wyrazy rządzone od rządzących, słowa od spójników, imiona rzeczowne od przyimków i t.p. nie były zbyt oddalone.

Słowa od rzeczowników tworzą się w następnym sposobie: np. babiéć i babić, zarybiać, ćmić, stronić, łupić [...].

Kam/1870, p. 9 Definition

Słowo jest to część mowy odmienna, która wydaje sąd o osobach lub rzeczach, malując ich czynność, byt, albo stan, a gdy jest rozwinięte, pokazuje jeszcze osobę i czas.

Czasowniki czyli słowa są to takie wyrazy, które oznaczają czynność, byt, stan, wogóle zachowanie się jakiéj osoby lub rzeczy, np. wiatr wieje, siostra szyje, brat czyta, uczeń uczy się, ojciec śpi, dom wali się, żołnierze walczą, ojciec rachuje, koń ciągnie, pies szczeka itd.

Jeżeli orzeczeniem jest słowo, to zgadzać się powinno z podmiotem w osobie i liczbie, a w czasie przyszłym, przeszłym i w trybie przypuszczającym, także i w rodzaju, np. (Ja) piszę. (Ty) czytasz. Brat uczy się. Nauczyciel będzie upominał. Siostry będą pisały. Żołnierze będą walczyli. Dziecię bawiło się. Siostra pisała. Bracia odjechali. Siostry odjechały. Państwo są w domu. Oboje są zdrowi.

Wyrazy, oznaczające: czynność, stan albo byt osób, lub rzeczy czyli przedmiotów, nazywają się słowami. Ponieważ słowa odmieniają się, jak to zaraz zobaczymy przez czasy, więc zowią się także czasownikami.

§ 253. Pojęcie i podział słów. Słowo wyraża czynność lub stan pewnej osoby lub rzeczy; np. czytam, niesiesz, strzeże, płynie, rośnie, leży, i t. d.