Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spadek

Język: polski

Cytaty

DonCul/1560, s. [23] ([23]-[24]) Definicja

CASUS. Spadek. Casus nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominativus, genitivus, dativus, accusativus, vocativus, et ablativus. Per hos enim casus, omnium generum nomina, pronomina, participia declinantur.

Quid est casus? Est gradus declinationis, vel finalis variatio dictionum.

[Ile jest przypadków imion? Sześć. Jakie? Mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, wołacz i ablatyw. Przez te bowiem przypadki odmieniają się imiona, zaimki i imiesłowy wszystkich rodzajów. Co to jest przypadek? Jest to stopień deklinacji, albo celowa zmienność słów.]
Mal/1700, s. 45

W ártykule te są osobliwsze przymioty: rodzaj, spadek, i liczbá.

Mal/1700, s. 45

Spadkow máją sześć, zowią pierwszy Nominatif po nászęmu Miánujący. 2. Génitif Rodzący. 3. Datif Dáwájący. 4. Accusatif Oskarżájący. 5. Vocatif Wzywájący. 6. Ablatif Oddalájący álbo Odbierájący.

Lub/1778, s. 8

Tak też kiedy w różnych spadkach (casus) lub czasach (tempus) przeniesione będzie uderzenie na Е.

Lub/1778, s. 27 (27-28)

Spadkow (casus) zaś Siedm. 1.) Именительный, Mianujący. 2.) Родительный, Rodzący. 3.) Дательный, Dawający. 4. ) Винительный, Oskarżający. 5.) Звательный, Wzywający. 6.) Творительный, Czyniący. 7.) Предложный, Przekładalny. zowie się ten i Сказительный, Objawiający.

[Имена мужескаго и женскаго рода, кончащїяся на А, въ родительномъ падежѣ единственнаго числа̀ перемѣняютъ А на ЬІ или И, въ дательномъ на Ѣ, въ винительномъ на У, въ творительномъ на ОЮ или [65]ОЙ, въ предложномъ на Ѣ; въ именительномъ множественнаго числа на Ы или И; въ родительномъ на Ъ; въ дательномъ на АМЪ; въ винительномъ на Ъ, Ы или И; въ творительномъ на АМИ; въ предложномъ на АХЪ. Звательные падежи въ обоихъ числахъ подобны именительнымъ; что все явственнѣе и обстоятельнѣе показываетъ слѣдующая таблица и примѣры. Łomonosow, 1757, § 143. ]
Lub/1778, s. 55

Imiona Miast i przezwisk (Nomina Urbium et Cognominum) kończące się na ОВЪ, ЕВЪ, ИНЪ, СКЪ, skłaniają się w pięciu pierwszych spadkach małej liczby, i w mianującym wielkiej liczby, na kształt istotnych kończących się na Ъ

Gddk/1816, s. 10

Literę [...] a. Opuszcza się we wszystkich spadkach Liczby pojedynczej artykułu la położonego przed samogłoską, napr. l'âme dusza.

Desz/1846, s. 12

Kto zastanowi się nad znaczeniem wyrazów przypadek i spadek (casus) w znaczeniu grammatycznych odmian końcowych w imionach; ten zapewne uzna ich niedorzeczność tym większa: że i co innego oznaczają.

Malin/1869–1870, z. III, s. 434

,,[…] Zajimki ɳikt, ɳic, dawniéj w bierniku, nárzędniku i miejscowniku w ten sposób odmieniáno, jiż między zgłoskę ⴅi, a względne spádki zajimka kogo, zego kładziono temi spádkami rządzące przyjimkiém […]".