Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

deklinacja pierwsza

Język: polski
Geneza: polska, r. męski

Cytaty

Mora/1592, s. 72 E4v [76] (71 E4r [75]-72 E4v [76])

Prima Declinatio quot habet terminationes? Quatuor - A, et Ta, ut Musa, vel Poeta. AS ut Aeneas. ES ut Anchises. E ut Epitome. [Prima Latina est, reliquae tres Graecae.] Quis est Character [nota] primae Declinationis? [Skąd mam wiedzieć, gdy imię jest pierwszej deklinácjej?] Cum Genitivus et Dativus in AE Diphthongum desinunt.

[Pierwsza deklinacja ile ma zakończeń? Cztery: "-a" i "-ta", jak "musa" ('muza') lub "poeta" ('poeta'). "-as" jak "Aeneas" ('Eneasz'). "-es" jak "Anchises" ('Anchizes'). "-e" jak "epitome" ('skrót'). [Pierwsze słowo jest łacińskie, pozostałe trzy - greckie]. Jaki jest charakter (oznaka) pierwszej deklinacji? [...] Gdy dopełniacz i celownik kończą się na dyftong "-ae".]
Cell/1725, s. 14 Definicja

Prima Declinatio. Słowká łacińskie, pierwszej Declinátiej, Kończą się wszystkie, ná A, i według tego Typum się declinują.

SzyGram/1767 , s. 105 (105-106) Definicja

Przykłady pierwszej Deklinacyi [...] I. Imiona własne męskie jakokolwiek zakończone byle nie na a, i lub y.

Fook/1768, s. 7 (7-8)

De la première Déclinaison. La première Déclinaison a la terminaison de son Gen: singulier en ae diphtongue.

[...]

O Pierwszej Deklinacyi. Pierwszej Deklinacyi kończy się Genitivus na ae dyftong, á inne kazusy tak.

SzyPocz/1770, s. 32

DEKLINACYA I. Do tey Deklinacyi należą Imiona, ktore mają Rodzący Spadek na a, jako: Pan, Pana. Takich jest wiele Męskiego rodzaju, Niewieściego żadne, trzeciego wszystkie. Przykład pierwszej Deklinacyi Imion Rodzaju Męskiego.

Szt/1854, s. 51 (51-52) Definicja

Podług deklinacyi piérwszej przypadkują się wszelkie rzeczowniki samego rodzaju męskiego, ale tylko takie, które nie tylko w przypadku I liczby pojedynczéj mają zakończenie rzeczowne, ale i w dalszych przypadkach przyjmują zakończenie téj deklinacyi służące.

Kr/1897, s. 46 Definicja

Deklinacja l-sza, męska, obejmuje rzeczowniki rodzaju męskiego, zakończone w mianowniku liczby pojedyńczej na spółgłoskę twardą lub miękką; np. syn, rolnik, lew, dom, obłok; mąż, król, pasterz, koń, deszcz, zdrój i t. p.