Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

imię nazwa, część mowy

Język: polski
Geneza: łac. nomen
EJO 1999, s. 395 Definicja współczesna

Nomen (imię). Tradycyjnie (od starożytności) leksem odmieniający się przez przypadki, tj. w językach takich jak łacina czy polski rzeczownik, przymiotnik, zaimek i liczebnik. Na zasadzie analogii pojęcie nomen w językach nie mających kategorii fleksyjnej przypadku lub wykorzystujących ją w inny sposób (dla innych klas wyrazów) odnosi się do leksemów pełniących podobne funkcje semantyczne i syntaktyczne.

Cytaty

NOMINA CIVITATUM. Namen der Städte. Imioná Miast.

Naprzod się tedy termin dzieli u Fráncuzow ná dziewięć części, to jest z dziewięciorákiégo terminu powstáje mowá. á té są: ártykuł, imię, záimek, słowo, uczęstnictwo, przysłowié, przekłádánié, przyłączenié i wtrącęnié, po Fráncusku l'article, le nom, le pronom, le verbe, le participe, l'adverbe, la préposition, et l'interjection.

Fráncuzi imión prawdziwie nie náchyláją, dla tego ledwie nie przy káżdym imięniu záżywáją ártykułu.

IMię jest termin álbo część mowy, znáczący rzecz jáką bez determinácjej czásu. náp. Bóg, Stworzyciel, Aniół, Człowiek, Niebo.

Imię jest dwojákié, jedno istotné po Fr. Substantif: drugié przyrzutné po Fr: adjectif.

Trzeba wiedzieć ogolnie najpierwej co to jest Rodzaj, Liczba, i Spadek w Słowach, bo te trzy własności mają Imiona, Artykuły, Zaimki, i Ucześnistwa.

Imie [...] Jest Słowo, ktorym się każda rzecz nazywa czyli mianuje.

P. Wiele tedy jest Rożnic Szczegolności tych Imion? O. Dwie: Jestotne Imie (le Nom substantif) i Dodane Imie (le Nom adjectif).

A. Wyrazy do trzeciej części mowy należące dla tego nazywają się Przedimkami, że się zawsze przed imionami kładą, np. nie można powiedzieć: idę ojca od, idę matki do, lecz koniecznie trzeba mówić: idę od ojca, idę do matki.

B. Przedimki oznaczaj rozmaite stosunki między dwiema rzeczami albo osobami, np. książka leży na stole, pod stołem, w stole, przy stole.

C. Przedimki się nie odmieniają, prócz że niektóre dla łatwiejszej wymowy czasem się przedłużają, np. we mnie, zamiast; w mnie; ode mnie, zamiast: od mnie; ze mną, zamiast: z mną.

Ludzie przy początkowem tworzeniu wyrazów na oznaczenie rzeczy zmysłowych, trzymali się tej naturalnej zasady: iż zwierzętom dawali imiona podług głosu, a rzeczom nieżywotnym podług dźwięku, które one wydawały.