Historical dictionary
of grammatical terms online

liczba mnoga

Language: polski
EJO 1999, 337 Contemporary definition

Liczba. Kategoria gramatyczna, której podstawowa funkcja polega na sygnalizowaniu jednostkowego lub niejednostkowego (wieloelementowego) charakteru desygnatu rzeczownika. We wszystkich jęz. mających kategorię gramatyczną l. jej podstawę stanowi l. mnoga, czyli (łac.) pluralis (wielość desygnatów) i l. pojedyncza - singularis (brak sygnalizacji wielości desygnatów).

Quotations

Pojedynczą liczbę zamiast mnogiej, n. p. skowronek śpiewa, dąb się zieleni, zamiast: skowronki śpiewają, dęby się zielenią.

Nieprędko dopiéro pojmować zaczęto liczbę większą nad dwa, liczbę zbiorową, po grammatycznemu mnogą nazwaną i stosownie do tej potrzeby utworzono następne odmiany.

Liczba mnoga tworzy się poprzez dodanie głoski s do rzeczownika liczby pojedyńczéj.

Liczba mnoga.

Liczb jest dwie, pojedyńcza na oznaczenie jednéj tylko osoby lub rzeczy, i mnoga, która mówi o dwóch albo więcéj osobach lub rzeczach.

Tylko mnogą liczbę mają rzeczowniki: złożone z dwóch lub więcéj części, jak: widły, sanie, plecy, wrota, mary, imieniny, grabie.

Stosownie do tego, czy mówimy o jednéj osobie lub rzeczy, czy też o wielu osobach lub rzeczach, rzeczownik jest w liczbie pojedyńczej lub mnogiej.

Liczba mnoga używa się, kiedy o wielu jednakich przedmiotach mówimy; np. kamienie, drzewa, miasta, narody.

Jeżeli w liczbie mn. rzeczownik męski osobowy, użyty jest w formie rzeczowéj, wtedy i przymiotnik ma odpowiednią, końcówkę rzeczową: -e.

Rzeczowniki powyższe odmieniają się w l. mn. regularnie podług rzeczownika: król.

Imiesłowy.

Współczesne.

(tworzą się z 3-éj osoby liczb. mnog. czasu teraźn. trybu oznajmującego przez dodanie końcówek: c, cy).

Jeżeli w czasownikach zakończonych na -ić -eć, ostatnia spółgłoska tematowa jest cienka, takowéj w I-éj osobie l. poj. i 3-éj osobie l. mnog. odpowiada gruba.

W następujących czasownikach spółgłoska tematowa twarda nie mięknie w 1-éj osobie licz. poj. i w 3-éj osobie licz. mnogiéj.

Liczby: pojedyncza, mnoga, podwójna.

Rozróżniamy deklinację rzeczowników [...] Rodzaje: męski, żeński, nijaki. Odmiana męsko osobowa rzecz. (M. Anieli...) i rzeczowa w l. mn. (Anioły...)

Strona czynna. Tryb orzekający. [...] Tryb przypuszczający. Czas teraźniejszy: l. p. pisałbym, pisałabym, pisałobym - byś, by, l. m. pisalibyśmy [...] Czas przeszły: pisałbym był, pisałabym była... Tryb rozkazujący.