Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czas teraźniejszy praesens

Język: polski
EJP 1991, 39 Definicja współczesna

Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Członem nienacechowanym w obrębie kategorii czasu jest cz. teraźniejszy (nieprzeszły), oznaczający najczęściej współczesność zdarzenia w stosunku do momentu mówienia lub in. momentu czasowego odniesienia wyznaczonego przez kontekst.

Cytaty

Teraźniejszy czás znaczy ákcyą dopiero się dziejącą, jáko to je chante, śpiewam [ʃpiewam].

Le tems présent, czás teraźniejszy.

Il y a trois tems proprement dits: Présent. Ego amo, J'aime. Prétérit, ou Passé. Ego amavi, j'amai, et Futur, Ego amabo, j'aimerai.

[...]

Tempora (czasy) właściwie są trzy: praesens, teraźniejszy, v. g. Ego amo, ja kocham, praeteritum, przeszły v. g. Ego amavi, ja kochałem, i futurum przyszły v. g. Ego amabo, ja będę kochał.

Koniugacya jest odmienianie słow w ostatnich sylabach, przez sposoby i czasy. [...] Czasy te pięć: Teraźniejszy, przeszły niedoskonały, przeszły doskonały, przeszły więcej niż doskonały, i przyszły.

Czas teraźniejszy. L. P. Ja jestem, ty jesteś, on jest.

Sposob Roskazujący. Czas teraz: Bądź ty. Bądźcie wy.

Sposob nieskończony. Czas teraź: Mieć.

Tryby oznajmującégo czas térazniéjszy. I am jestem Thou art jesteś He is jest We are jesteśmy You are jesteście They are

Czas térazniéjszy kładzie się czasem zamiast przeszłégo n.p. as she was going, he meets her, strips her, and ties her to a tree. Gdy ona szła, nadybał ją, złupił i uwiązał do drzewa. Oznaczając záś dzień abo godziny kładzie się zamiast przyszłégo n.p. I leave Paris next week wyjadę z Paryża przyszłégo tygodnia.

Łącznik być, w czasie teraz. tr. oz. wzięty, bywa niekiedy domyślny.

W rossyjskim języku słowo być oznaczające istnienie [...] (глагол быть [...]) w czasie teraźniejszym nie używa się w liczbie mnogiéj.

W rzeczownikach kończących się na unek i pochodzących od słów zakończonych w trybie bez. na ować a w cz. ter. na u-ję, pisać należy u nie zaś ó, np. rysunek (rysować, rysuję), stosunek (stosować, stosuję).

Czasów przedniéjszych mamy trzy: teraźniéjszy, przeszły i przyszły, a z tych niektóre mają jeszcze drobniéjsze podziały.

Czas teraźniejszy oznacza sąd czyli zdanie obecne, przeszły upłynione, przyszły mające nastąpić.

Czas (tempus) forma czasownika, wyrażająca stosunek chwili czynności do chwili mówienia lub do chwili innej czynności. Ze względu na stosunek czynności do chwili mówienia rozróżniamy czas: ★teraźniejszy (praesens); ★przeszły (praeteritum).