terminów gramatycznych online
czas przyszły futurum
Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Cz. przyszły [oznacza] akcję mającą się zdarzyć w przyszłości; formy cz. przyszłego często ponadto sygnalizują postawy modalne (por. np. użycie czasu przyszłego w funkcji trybu rozkazującego: Pójdziesz tam natychmiast!).
Cytaty
A przyszły czás tegoż to obyczáju w i w syllábę kończystą/ jáko miłuję/ będę mił:[ował/], jestem miłow.[an]/ będę miłowá.[ł].
Et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor amabor.
Quot sunt tempora in coniugatione verborum? Quinque. Quae? Praesens ut lego: Praeteritum imperfectum ut legebam: Praeteritum perfectum ut legi: Praeteritum plusquam perfectum ut legeram. Futurum ut legam.
Wiele są czásow w staczániu słow? Pięć. Które? Niniejszy jáko czytam: Przeszły niezupełny jáko czytałem: Przeszły doskonały jáko czytałem: Przeszły więcej niż doskonały jáko czytałem dawno. Przyszły jáko będę czytał.
Czás po Fr. le temps [...] jest trojáki. bo cokolwiek sie dzieje, to álbo teras, i to jest czás teráźniejszy, który sie téż obecnym i niniejszym nazywa, po Fr. le présent [...]. álbo sie dziać będzié, i to jest czás przyszły, po Fr. futur [...]. álbo sie już stáło, á to jest czás przeszły.
Il y a trois tems proprement dits: Présent. Ego amo, J'aime. Prétérit, ou Passé. Ego amavi, j'amai, et Futur, Ego amabo, j'aimerai.
[...]
Tempora (czasy) właściwie są trzy: praesens, teraźniejszy, v. g. Ego amo, ja kocham, praeteritum, przeszły v. g. Ego amavi, ja kochałem, i futurum przyszły v. g. Ego amabo, ja będę kochał.
Czasów jest:
1) w trybie oznajmującym cztery, to jest: [czas] teraźniejszy (Praesens), np. znam; [czas] przeszły (Preteritum), np. znałem; [czas] zaprzeszły (Plusquamperfectum), np. znałem był, i [czas] przyszły (Futurum), np. będę znał albo znać będę i t. d.
Czas przyszły w słowach jednotliwych niedokonanych i w częstotliwych formuje się dwojako, to jest: z czasu przyszłego i z słowem posiłkowem, np. będę znał, pisywał; albo też z trybu bezokolicznego i z słowem posiłkowem, np. znać będę, pisywać będę i t. d. — Od słów zaś dokonanych, teraźniejszy ma znaczenie czasu przyszłego, np. dać, dam; strzelić, strzelę.
Przyszły, futurum.
Pod względem czasu słowa wyrażają teraźniéjszość, przeszłość i przyszłość, ponieważ wszelkie działanie, wszelki byt, albo są teraz, albo były w przeszłym czasie, albo będą w czasie przyszłym. Dlatego też słowo ma czas teraźniéjszy, przeszły i przyszły; np. czytam, czytałem, będę czytał [...].
Nie wszystkie słowa polskie wyrażają te sześć zmian w czasie teraźniéjszym, bo nie wszystkie wyrażają działania jednokrotne, częstokrotne, dokonane i często dokonane. Działania z natury swojéj tylko dokonane, nie mogą się wyrażać przez słowa jednokrotne i częstokrotne; np. minąć (kogo), jak podobnie działania, które z natury swojéj są zawsze tylko powtarzane, albo oznaczają działanie ciągłe, nie mogą się wyrażać przez słowa jednokrotne; np. mięszać. Ale można powiedzieć zmięszać, kiedy chcę wyrazić działanie dokonane, które się powtarza. Uwaga ta stosuje się także do czasów przeszłego i przyszłego.
Słowo w czasie przyszłym jest wtedy, kiedy oznacza, że jego czynność, działanie, dopiéro nastąpi, np. pójdę [...].
Czas Tempus. Orzekając, najlepiéj opuszczać wyraz czas, więc zatem zamiast czas teraźniejszy mówić Teraźniejszy, Teraźniejszość i t. d. [Ter. Przech. Przesz. Przysz. Zaprzesz.].