terminów gramatycznych online
głoska zębowa
Język: polski
- Część II. O Słowie: Mucz/1825
- Fonetyka opisowa: Benni/1923
- Głosownia: Mał/1879
- Szczególniejsze prawidła wymawiania: SkorM/1828
Cytaty
O formowaniu imiesłowów czynnych lub nijakich na szy i ąc, oraz imiesłowu czasu teraźniejszego na ny. I. Imiesłów na szy […] formuje się od 3ciéj osoby liczby pojedyńczéj rodzaju męskiego w następujący sposób. 1) Jeżeli przed ł jest samogłoska, ł przed szy zamienia się na w, dlatego, że tak samogłoska, jak i zakończenie imiesłowu szy, wymawiają się bez dotknięcia podniebienia językiem; głoska więc zębowa w, jest dogodniejszą pomiędzy niemi, aniżeli głoska odbita podniebienna ł [...] 2) Jeżeli przed ł jest spółgłoska, po ł dodaje się szy [...]. II. Imiesłów na ąc formuje się przez dodanie e do 3ciéj osoby czasu ter. l. m. [...]. III. Imiesłów na ący tak się formuje, i od takich słów pochodzi, jako imiesłów na ąc, dodając po c na rodzaj męski samogłoskę y, na żeński a, na nijaki e [...].
[...] स sa, należy do szeregu zębowych i wymawia się jak zwyczajne (s niemieckie) (s i z pol:); [...].
Trzeci i następne szeregi aż do szóstego - są to wszystko głoski właściwie językowo-zębowe; tylko dla krótkości terminologii mamy je tu objęte pod ogólną nazwą "zębowych".
W piątym szeregu głoski t, d będziemy nazywali i nadal zębowymi (dentales) rozumie się w ściślejszym sensie, skoro nazwa ta już im jest w całéj lingwistyce porównawczéj nadaną i zresztą dosyć stósowną, zwłaszcza jeżeli do tego epitet twarde zębowe dodamy.
A więc oba nasze szeregi przedniojęzykowe noszą nazwę [głosek] zębowych (dentales), gdy jednak idzie o odróżnienie ich, mamy nazwy syczących i szumiących (sifflantes i chuintantes), a więc ze stanowiska akustycznego. Dźwięki środkowojęzykowe nazywają się podniebiennemi (palatales), wreszcie tylnojęzykowa są określone jako velares (velum, podniebienie miękkie). Nazwa gardłowych (gutturales) dla tej ostatniej kategorji jest przestarzała i błędna.