Historical Dictionary
of Grammatical Terms online

wyraz

Language: polski
EJO 1999, 645-646 Contemporary definition

Wyraz. Rozumiany potocznie jako najmniejsza znacząca jednostka jęz. wykazująca względną samodzielność składniową jest w rzeczywistości terminem wieloznacznym, którego definicja zależna jest od płaszczyzny jęz., dla której pojęcie "wyraz" ma być definiowane. Niezbędne jest wyróżnienie co najmniej czterech odrębnych pojęć obejmowanych tradycyjnym terminem: wyraz fonologiczny, wyraz ortograficzny, wyraz gramatyczny, wyraz słownikowy, czyli leksem, wyraz tekstowy. Jako synonimu terminu „wyraz" używa się niekiedy określenia „słowo"

Quotations

Źle tedy jest tak po francusku mowić [...] cours-je? [...]. trzeba inszego zażyć Wyrazu jak ten na przykład: est-ce que, [...] est-ce que je cours?

[…] Myśli składają się z wyrazów, wyrazy z zgłosek czyli syllab, syllaby z głosek, t.j. postaci do malowania wyrazów używanych, pospolicie literami zwanych […].

Podział pisowni ten się być zdaje najprostszy i najjaśniejszy; uważać: 1) głoski czyli litery szczególne, ilorako się która pisze; 2) głoski złączone czyli zgłoski albo syllaby; 3) wyrazy całkowite jeden względem drugiego; 4) na koniec, przestanki po wyrazach.

Język składa się z wyrazów, wyrazy z brzmień w mowie.

A [...] Tak samo brzmi w wyrazach: ancient, dawny, scarce, rzadki [...].

Wyrazy są nieprzeliczone, a podług różności narodów rozmaite.

Szt/1854, p. 6 Definition

Wszelki głos ludzki znaczący jakie wyobrażenie zmysłowe zowie się wyrazem.

Szt/1854, p. 6 Definition

Wszystkie atoli [wyrazy] dadzą się podzielić: 1. Na odmienne, a temi są: imię rzeczowne, przymiotne i liczebne, zaimek, słowo i imięsłów. 2. Nieodmienne: przysłówek, przyimek, spójnik i wykrzyknik.

Szt/1854, p. 9 Definition

Wszelka część mowy, czyli wszelki wyraz.

Wyraz jest jednym rysem w obrazie myśli naszéj przez mowę działanym, — stanowi już jednę całostkę w szeregu pojęć, które myśl składają.

Слово, wyraz, выражаетъ какое либо понятіе или чувствованіе, напр. przyjaciel, morze, skromność, dobry, pięć, ja, szanować, czytający, biała, jutro, między, zatem, ach!, aj!

Wielu jednak wymawia nie spółgłoskę z jotą ale po prostu spółgłoskę zmiękczoną, co bywa zwłaszcza pod wpływem wymowy tego języka, z którego wyraz zapożyczono np. słyszymy często debiut, bordiura.