Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

wyraz

Język: polski
EJO 1999, 645-646 Definicja współczesna

Wyraz. Rozumiany potocznie jako najmniejsza znacząca jednostka jęz. wykazująca względną samodzielność składniową jest w rzeczywistości terminem wieloznacznym, którego definicja zależna jest od płaszczyzny jęz., dla której pojęcie "wyraz" ma być definiowane. Niezbędne jest wyróżnienie co najmniej czterech odrębnych pojęć obejmowanych tradycyjnym terminem: wyraz fonologiczny, wyraz ortograficzny, wyraz gramatyczny, wyraz słownikowy, czyli leksem, wyraz tekstowy. Jako synonimu terminu „wyraz" używa się niekiedy określenia „słowo"

Cytaty

GRAMMATYKA jest nauką prawideł mowy ustnej i pisanej, a mowa składa się z wyrazów. Wyrazy miesczą w sobie różne głosy czyli dźwięki, które w pismie znakujemy głoskami czyli literami, już większemi, już mniejszemi.

Mowa ludzka składa się z wyrazów. Wyrazy dzielą się na części mowy, a te są odmienne i nieodmienne. Odmienne 1. Rzeczownik [...] 2. Przymiotnik [....] 3. Zaimek [...] 4. Liczbownik [...] 5. Słowo [...] Imiosłów [...] 7. Przysłówek odmienny: pięknie, piękniej, najpiękniej, nieodmienny: nader, jeszcze, zgoła, Nieodmienne 8. Przyimek [...] 9. Spojnik [...], 10. Wykrzyknik.

Słowo czyli Czasownik, oznacza czynność jakową lub stan rzeczownika:— czynność, np. chwalę; stan rzeczownika, np. leżę. Poznaje się po tém wyraz że jest słowem, iż można doń dodać zaimek ja, ty, on, ona, ono, i t. d.

Pytania. 1. Jaka w wyrazie głoska, wielka czy mała? i dla czego?

Pytania. 1. Jaka w wyrazie głoska, wielka czy mała? i dla czego?

Bywa ich bowiem mniéj, gdy którakolwiek część zdania jest domyślną, lub gdy dwa oddzielne wyrazy spajają się w jeden. Więcéj zaś bywa wtedy, gdy jeden wyraz nie jest dostateczny do wydania któréjkolwiek części zdania. Co da się postrzedz w dalszym ciągu uwag nad składem zdania.

P. Z czego składa się mowa ludzka? 0. Mowa ludzka składa się ze zdań, np. To dziecko uczy się dobrze. P. A zdania z czego się składają? 0. Zdania składają się z wyrazów, które inaczej zowiemy częściami mowy, np. To—dziecko—uczy—się—dobrze.[...] Wyrazy składają się z syllab czyli ze zgłosek, np. To, dzie-cko, u-czy, się, do-brze.

Nazwa osoby lub rzeczy, wypowiedziana lub napisana, to jest: wyrażona, stanowi wyraz.

Napisz: książka. Czy to jest rzeczywista książka? Nie — Co to jest? — Jest to wyraz, słu­żący na nazwanie książki, przypominający mi książkę.

Слово, wyraz, выражаетъ какое либо понятіе или чувствованіе, напр. przyjaciel, morze, skromność, dobry, pięć, ja, szanować, czytający, biała, jutro, między, zatem, ach!, aj!

Kl/1939, s. 4 Definicja

Wyrazy języka są bowiem znakami dźwiękowymi, a w piśmie optycznymi, znakami, które wskazują i nazywają przedmioty, właściwości, czynności, stany.

Wyraz stanowi głoska lub zespół głosek posiadający pewne znaczenie.